Co oprócz wapnia wpływa na rozwój masy kostnej?
Autor: Marta Hyla
Jak wiadomo wapń odgrywa szczególną rolę w prawidłowym rozwoju masy kostnej – jest on głównym składnikiem kości i zębów. Ale oprócz wapnia wpływ na stan tkanki kostnej ma jeszcze kilka innych składników odżywczych, bez których nawet odpowiednia podaż wapnia wraz z dietą nie zapewni prawidłowego wzrostu kości.
•Fosfor
Aż 80% tego składnika mineralnego występuje w tkance kostnej w postaci związków z wapniem (fosforan wapnia). Jeśli kości są odpowiednio wysycone związkami wapnia i fosforu charakteryzują się dobrą odpornością mechaniczną, jeśli nie – o złamanie nie trudno.
Źródłem fosforu w zwyczajowe diecie są produkty pochodzenia zwierzęcego tj. mięso, jaja, ryby, mleko i przetwory mleczne (w szczególności sery żółte). Oprócz produktów pochodzenia zwierzęcego fosforu dostarczają również produkty z pełnego ziarna, suche nasiona roślin strączkowych.
Fosfor wstępuje w tych samych produktach spożywczych, które dostarczają wapnia. Jeśli zapewnimy naszemu dziecku odpowiednią podaż wapnia wraz z dietą, to zapewnimy również odpowiednią podaż fosforu. Jeśli jednak dojdzie do niedoborów tego pierwiastka we krwi, to organizm uzupełni ten niedobór pobierając fosfor z kości.
• Witamina D
Dla zapewnienia równowagi wapniowo-fosforanowej na odpowiednim poziomie i prawidłowego rozwoju masy kostnej witamina D jest niezbędna. Witamina D zwiększa bowiem wchłanianie wapnia i fosforu ze spożywanych pokarmów oraz odpowiada za prawidłową mineralizację kości. Pomimo tego, że witaminę D organizm jest w stanie sam zsyntetyzować w skórze pod wpływem działania promieniowania słonecznego, to niedobory tej witaminy w Polsce występują bardzo często. Powodem jest zbyt niska ekspozycja na słońce, którego w miesiącach jesiennych i zimowych niestety brakuje, a także zbyt mała podaż tej witaminy wraz z dietą.
Witaminy D dostarcza w szczególności tran. Ponadto witamina D występuje w jajach, serach, mleku i maśle (witamina D jest witaminą rozpuszczalną w tłuszczach). W witaminę D wzbogacane są również margaryny miękkie oraz mleka modyfikowane dla niemowląt.
Niedobory witaminy D przyczyniają się do demineralizacji kości, co w przypadku najmłodszych może mieć swe konsekwencje w wystąpieniu krzywicy, a u dorosłych prowadzić do zniekształcenia kośćca oraz jego zwiększonej podatności na złamania (osteoporoza).
• Białko
Niedobory białka w diecie w wieku młodzieńczym, gdy w organizmie zachodzą procesy intensywnej akumulacji masy kostnej może wywierać niekorzystny wpływ na równowagę wapniowo-fosforanową, a co za tym idzie na mineralizację kości. Zbyt niska podaż białka może też skutkować niewystarczającą syntezą kolagenu, który stanowi ok. 30% masy tkanki kostnej. Jednakże nadmiar białka też nie jest wskazany – skutkuje on zwiększonym wydalaniem wapnia wraz z moczem, a to zmniejsza gęstość mineralną kości. Białko powinno być więc podawane zgodnie z zalecanymi normami.
• Aktywność fizyczna
Wysiłek fizyczny na umiarkowanym poziomie zalecany jest zarówno w okresie dorastania (stymuluje osiągnięcie jak najwyższej szczytowej masy kości) jak i w późniejszym wieku (zapobiega zbyt wczesnej utracie masy kostnej). Brak aktywności fizycznej przyczynia się do hamowania procesów kościotworzenia, a ponadto obniża gęstość mineralną kości.
W celu prewencji osteoporozy już od najmłodszych lat, warto zwrócić uwagę na podaż wraz z dietą wyżej wymienionych składników odżywczych oraz zapewnić aktywność ruchową naszemu dziecku. Zaprocentuje to zbudowaniem jak najwyższej szczytowej masy kostnej, a tym samym mniejszym prawdopodobieństwem wystąpienia osteoporozy w wieku dorosłym.
mgr inż. Marta Hyla
Dietetyk
Przeczytaj także: Wapń – niezbędny makroelement
