Przyczyny wzdęć
Autor: Alicja Hojda
Proszę o pomoc Panią Dietetyk. Mam ostatnio straszne wzdęcia. Co może być ich przyczyną? Czy dietą mogę to jakoś zniwelować? Krystyna.
Wzdęcia brzucha spowodowane są nadmiernym gromadzeniem się gazów w jelitach. Może to być spowodowane nieprawidłowymi nawykami żywieniowymi, spożywaniem „gazotwórczych” pokarmów, zaburzeniami czynności motorycznej jelit (np. zespół jelita nadwrażliwego), nietolerancją laktozy (cukru znajdującego się w mleku). Wzdęcia mogą być też jednym z pierwszych lub towarzyszących objawów wielu chorób układu trawiennego. Często występują w chorobach trzustki, zapaleniach jelit, celiakii czy też w nietolerancjach i alergiach pokarmowych.
Najczęściej jednak uczucie wzdęcia i pełności w jamie brzusznej spowodowane jest nieodpowiednią dietą i nieprawidłowym sposobem spożywania posiłków. Układ trawienny lubi spokój i regularność dlatego powinno się jadać 4-5 mniejszych posiłków dziennie (najlepiej o stałych porach) dokładnie, bez pośpiechu je przeżuwając. Przyczyną wzdęć może być nadmierne połykanie powietrza podczas jedzenia i picia stąd należy unikać prowadzenia rozmów podczas posiłków, powoli pić płyny, nie żuć gumy ani nie ssać twardych cukierków, nie palić papierosów. Powinno się również wyeliminować z diety napoje gazowane.
Proszę się zastanowić czy w sposobie Pani odżywiania nie zaszły ostatnio jakieś zmiany. To może być kluczem do znalezienia przyczyny dolegliwości. Nasz układ pokarmowy przyzwyczaja się do danego sposobu żywienia i jeśli nagle zaczynamy spożywać nowe produkty, to może to właśnie skutkować przejściowymi wzdęciami. Najczęściej dzieje się tak po zwiększeniu ilości spożywanego błonnika pokarmowego (więcej warzyw, owoców, pełnoziarnistych produktów).
Zalecam też obserwować czy dolegliwości pojawiają się po spożyciu jakiegoś konkretnego produktu lub grupy produktów (np. mleko i jego przetwory lub pieczywo i potrawy mączne). Pomocne w tym może być zapisywanie tego, co Pani je oraz nasilenia dolegliwości danego dnia. Po kilku, kilkunastu dniach być może będzie można zauważyć po jakich produktach wzdęcia występują bądź się nasilają. Możliwe bowiem, że nie toleruje Pani jakiegoś składnika diety. Wtedy wyeliminowanie go przyniesie wyraźną ulgę.
Osobom ze skłonnością do wzdęć nie zaleca się spożywania produktów zawierających w swoim składzie trudno wchłaniane węglowodany, gdyż powodują one nadmierną produkcję gazów w jelitach. Do węglowodanów tych zaliczamy m.in.: sorbitol, ksylitol, mannitol, fruktozę, laktozę, stachiozę, rafinozę, fruktany, a także włókna pokarmowe (pektyny, hemiceluloza, gumy). Z tego powodu osoby te powinny unikać nadmiernej ilości warzyw i owoców, a bezwzględnie wystrzegać się warzyw kapustnych (kapusta, brukselka, kalafior, brokuły), roślin strączkowych (fasola, soja, soczewica, groch, bób), warzyw cebulowych (cebula, por), grzybów, słodyczy, miodu.
Ograniczeniu podlegają też produkty skrobiowe, czyli zboża (zwłaszcza pełnoziarniste), ziemniaki, banany oraz produkty mleczne, zwłaszcza mleko słodkie i tłuste sery. Ponadto w zmniejszeniu gromadzenia się gazów w jelitach pomaga zmniejszenie spożycia tłuszczów zwierzęcych (masło, smalec, boczek, tłuste mięsa i wędliny) oraz wyeliminowanie z diety alkoholu (który zaburza trawienie), a zwłaszcza piwa.
Korzystnie na zmniejszenie ilości gromadzonych gazów w jelitach działają naturalne fermentowane napoje mleczne: jogurt, kefir, maślanka, które zawierają korzystne dla jelit bakterie. W przypadku nietolerancji produktów mlecznych można stosować dostępne w aptekach probiotyki w kapsułkach.
Przyrządzając potrawy należy również stosować odpowiednie techniki kulinarne. Wskazane jest gotowanie w wodzie i na parze, duszenie bez obsmażania, pieczenie w folii aluminiowej. Powinno się wystrzegać potraw smażonych, zwłaszcza panierowanych, potraw z dodatkiem zasmażki czy też pieczonych w tradycyjny sposób. Warzywa powinno się wybierać młode i spożywać w formie gotowanej. Unikać należy dań ostro przyprawionych i tłustych. Posiłki powinny być świeże, w miarę możliwości bez sztucznych dodatków, zwłaszcza barwników i konserwantów.
Jak już pisałam, przyczyny wzdęć brzucha mogą być różne i jeśli nie uda się wyeliminować problemu za pomocą diety, radzę udać się do lekarza, który na podstawie zebranego wywiadu zleci badania pomagające ustalić przyczynę wzdęć i zaleci odpowiednie leczenie.
mgr Alicja Hojda
Dietetyk
Przeczytaj także: Dieta eliminacyjna w leczeniu alergii pokarmowej
