Bogactwo natury – owoce żurawiny
Autor: Edyta Kuzara
Żurawina jest rośliną należącą do rodziny wrzosowatych. Występuje na piaszczystych glebach w formie niskopiennych krzewinek o czerwonych, kwaśnych owocach. Jej przedstawicielką w Polsce jest rosnąca dziko żurawina błotna (Vaccinium oxycoccus). Natomiast gatunkiem uprawianym na szeroką skalę jest pólnocnoamerykańska żurawina wielkoowocowa (Vaccinium macrocarpon).
Wartość odżywcza owoców żurawiny
Dokładna zawartość poszczególnych składników w żurawinie nie została jednoznacznie określona. Owoce żurawiny są źródłem witaminy C oraz witamin z grupy B. Dostarczają one węglowodanów (głównie fruktozy), w tym błonnika i pektyn, a także składników mineralnych m.in. żelaza, wapnia, fosforu, miedzi, kobaltu, manganu, cynku. Składnikami aktywnymi występującymi w owocach żurawiny są kwasy: cytrynowy, chinowy, jabłkowy, benzoesowy (ten ostatni wykazuje silne właściwości konserwujące, dlatego owoce żurawiny można długo przechowywać po zerwaniu), flawonoidy (kwercytyna, kemferol), antocyjany (cyjanidyna, delfinidyna, peonidyna, malwidyna), flawonole, taniny oraz glikozydy flawonoidowe. Bardzo ciekawą i liczną grupę związków obecnych w żurawinie stanowią proantocyjanidyny, które odpowiadają za jej większość prozdrowotnych właściwości.
Prozdrowotne właściwości żurawiny
Potwierdzono, że regularne spożywanie owoców żurawiny przynosi liczne korzyści dla zdrowia. Jej prozdrowotne właściwości związane są szczególnie z zawartością związków należących do polifenoli. Już w czasach naszych przodków stosowano ją jako naturalny lek na przeziębienie, anginę, bóle reumatyczne czy też remedium na osłabienie i przemęczenie. Jej możliwe zastosowania to:
1. Infekcje dróg moczowych
Zapalenie dróg moczowych jest schorzeniem na które najczęściej zapadają kobiety. Wywołują je zwykle bakterie Escherichia coli, które osadzają się w drogach moczowych,
w szczególności w pęcherzu moczowym, prowadząc do stanów zapalnych. Dzięki zawartości proantocyjanidyny owoce żurawiny zmniejszają przyczepność bakterii do błony śluzowej dróg moczowych, jednocześnie redukując ich ilość w moczu i wspomagając działanie antybiotyków. Pomaga ona również zapobiegać infekcjom pęcherza w grupie osób bardziej narażonych na tą przypadłość np. z chorobami prostaty oraz po operacjach urologicznych. Spożywanie żurawiny zaleca się także przy zwiększonej skłonności do infekcji dróg moczowych, w celu zapobiegania ich nawrotom. Za dawkę leczniczą uznano 2 filiżanki soku
z owoców żurawiny, przy czym korzystny wpływ zauważono już przy wypiciu ½ filiżanki.
2. Choroby sercowo-naczyniowe
W badaniach dowiedziono, że regularne spożycie owoców żurawiny redukuje ryzyko zachorowania na miażdżycę oraz choroby układu krążenia. Działanie to jest związane z obecnymi w owocach żurawiny flawonoidami. Związki te posiadają silne właściwości antyoksydacyjne, działają przeciwzapalnie, zapobiegają tworzeniu się zakrzepów, wpływają korzystnie na stan naczyń krwionośnych oraz zapobiegają utlenianiu frakcji LDL cholesterolu, ograniczając tym samym powstawanie blaszek miażdżycowych. Ponadto podnoszą poziom korzystnej dla organizmu frakcji HDL cholesterolu, zapobiegając chorobie wieńcowej, zawałom serca i udarom.
3. Zapobieganie chorobie wrzodowej
Taniny obecne w owocach żurawiny powstrzymują bakterie (szczególnie Helicobakter pylori) stanowiące przyczynę choroby wrzodowej od zagnieżdżania się w śluzówce żołądka i dwunastnicy. Jednocześnie związki zawarte w żurawinie stymulują rozwój pożądanych bakterii, zwiększając populację pożytecznej mikroflory Lactobacillus fermentum.
4. Profilaktyka próchnicy i chorób dziąseł
Spożywanie żurawiny oraz płukanie jamy ustnej pozyskanej z niej sokiem może w pozytywny sposób wpłynąć na stan naszej jamy ustnej. Choroby dziąseł i przyzębia są wywoływane przez osadzające się na nich szkodliwe bakterie. Substancje czynne obecne w owocach żurawiny zapobiegają temu procesowi, chroniąc tym samym przed rozwojem niebezpiecznych patogenów i schorzeniami jamy ustnej.
5. Działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze
Owoce żurawiny wykazują działanie antybiotyczne, ograniczając wzrost i rozwój takich mikroorganizmów jak Escherichia coli, Listeria monocytogenes, Salmonella typhimuriumi Staphylococcus aureus, które często występują w żywności. W zawiązku z tym owoce żurawiny mogą być stosowane jako naturalne środki konserwujące, przedłużające trwałość artykułów spożywczych. Hamują one także rozwój grzybów z grupy dermatofitów dopowiedzianych za choroby skóry.
W jakiej formie można spożywać żurawinę
Najwięcej składników aktywnych występuje w żurawinie wielkoowocowej. Owoce żurawiny charakteryzują się cierpkim smakiem, dlatego najczęściej spożywane są w postaci przetworzonej np. suszonej (kandyzowanej), soków, syropów, kompotów, konfitur. Najlepsze właściwości terapeutyczne posiada świeżo wyciśnięty sok. Nie tracą ich również owoce mrożone. Natomiast gotowanie żurawiny niszczy jej antybakteryjne działanie.
W aptekach i sklepach zielarskich dostępne są suplementy diety zawierające liofilizowane ekstrakty z żurawiny. Zażywając 400-800 mg suplementu dziennie dostarczymy organizmowi tyle związków aktywnych, ile znajduje się w 0,25-0,5 l świeżego soku.
Warto pamiętać..
Owoce żurawiny stanowią naturalne lekarstwo na różnorakie schorzenia. W szczególności zapobiegają i przyśpieszają leczenie infekcji dróg moczowych, obniżają ryzyko zachorowania na liczne choroby m.in. sercowo-naczyniowe, wrzodową, dziąseł i przyzębia, a także wykazują działanie antybakteryjne i przeciwgrzybicze. Zadbajmy o własne zdrowie i włączmy przetwory z żurawiny do codziennej diety.
mgr inż. Edyta Kuzara
Dietetyk
Przeczytaj także: Prozdrowotne właściwości produktów owsianych
