Warzywa mało znane a wartościowe
Autor: Beata Smulska
Liczba gatunków warzyw dostępnych w naszych sklepach wydaje się być nieograniczona. W Polsce możemy nawet znaleźć te mniej znane, uprawiane tylko na południu Europy lub w innych strefach klimatycznych. Jednakże o wielu odmianach warzyw, dawniej niezwykle popularnych i uprawianych w Polsce, na jakiś czas zapomniano, a dziś znowu wracają na nasze stoły.
Pomidory, ogórki, sałata, kapusta, marchew, ziemniaki - to warzywa, które najczęściej kupujemy lub uprawiamy w naszych ogródkach, ale lista warzyw, które można uprawiać w Polsce oraz przyrządzać z nich smaczne potrawy, na tym się nie kończy. Zapomniano na jakiś czas o wielu jarzynach, które były bardzo popularne dawniej i często używane w kuchniach naszych babć. Obecnie jednak wracają do łask. Jest to związane z modą na kuchnię zdrową i ekologiczną. Oto przykłady tych jarzyn, które przeżywają obecnie swój renesans i powracają do naszych łask. Sami możemy je uprawiać, a później przygotowywać z nich proste i smaczne dania.
1. Jarmuż uprawiany był już w czasach starożytnych. Odznacza się dużą odpornością na temperatury i małymi wymaganiami co do warunków uprawy. Jarmuż ma duże, postrzępione liście, które stanowią część jadalną i można z nich przygotowywać prawdziwe kulinarne rarytasy. Przyrządza się go podobnie jak szpinak: z boczkiem lub serem pleśniowym. Wspaniale smakuje z dodatkiem czosnku. Liście jarmużu można również gotować i zapiekać oraz łączyć z innymi warzywami z rodziny kapustnych lub liściastych na przykład sałatami, botwiną czy szczawiem. Poza walorami smakowymi, jarmuż dostarcza nam wielu witamin z grup B, PP, H, E i K oraz błonnik wspomagający trawienie.
2. Kalarepa, podobnie jak jarmuż, zaliczana jest do warzyw kapustnych. Świeża, młoda kalarepka doskonale smakuje na surowo i jest przy tym bardzo zdrowa. Warzywo to jest cenione za dużą zawartość witaminy C oraz witamin z grupy B . Kalarepa nadaje się również do nadziewania i zapiekania m.in. z żółtym serem lub sosem jajeczno-śmietanowym. Można ją także gotować z rozmaitymi przyprawami i serwować jako dodatek do dań obiadowych, zwłaszcza mięs.
3. Pasternak należy do warzyw korzeniowych, podobnie jak np. marchew czy pietruszka. Dawniej bardzo popularny w Polsce, później stał się paszą dla zwierząt, a szkoda gdyż ma niespotykany smak. Pasternak wyglądem i smakiem przypomina nieco połączenie pietruszki z marchewką. Jest mięsisty i ma słodkawy smak. Podobnie jak pietruszka zawiera dużo witaminy C i błonnika. Jak większość warzyw trafił do Polski z południa Europy. Okazuje się jednak, że jarzyna ta lubi chłodniejszy klimat, a lekkie przymrozki polepszają i wydobywają z niej bogaty smak.. Pasternak wykorzystuje się w kuchni na wiele sposobów - można go zapiekać, dusić ze śmietaną, a także dodawać do surówek.
4. Skorzonera zwana także wężymordem, należy do warzyw korzeniowych. Jego cechą charakterystyczną jest brunatny, długi korzeń, który musi być obrany przed spożyciem, gdyż jego skórka jest niejadalna i lekko zdrewniała. Korzeń skorzonery można gotować, zapiekać, smażyć na głębokim tłuszczu lub podawać z sosami, na przykład beszamelowym. Zazwyczaj podaje się go z innymi warzywami korzeniowymi i jest ceniony za wartości odżywcze, zawiera bowiem witaminę E, B1, B2, żelazo, wapń, fosfor. Oprócz zastosowania kulinarnego, skorzonera może być też wykorzystywana leczniczo. Korzeń ma właściwości wykrztuśne i napotne, poprawia trawienie, działa moczopędnie.
5. Rabarbar zaliczany jest do rodziny warzyw liściastych wieloletnich. Ma charakterystyczne grube czerwone łodygi zakończone dużymi liśćmi. Jadalną częścią rabarbaru są jedynie łodygi, liście mają właściwości trujące. Warzywo to jest niezwykle popularne w Wielkiej Brytanii, gdzie piecze się ciasta z dodatkiem rabarbaru, przyrządza rozmaite desery, placki, przygotowuje syrop z rabarbaru, a także dodaje się go do mięs. W Polsce rabarbar niegdyś był dość popularny i teraz znowu pojawia się na naszych stołach, najczęściej jako kompot, który świetnie gasi pragnienie w upał, ale także jako dodatek do ciast. Rabarbar jest źródłem witamin A, C, E, a także potasu, kwasu foliowego i błonnika. W surowym rabarbarze znajduje się szkodliwy kwas szczawiowy, ale już upieczone kłącza mają właściwości antyrakowe.
6. Brukiew to roślina dwuletnia, należąca do rodziny kapustowatych. W kuchni wykorzystuje się jej bulwę. Dawniej w Polsce jadano ją dość często, zwłaszcza przez biednych mieszczan i chłopów. W czasie II wojny światowej była częstym i wartościowym składnikiem dań, gdyż jest bogatym źródłem witaminy C. Zawiera jednak cyjanoglukozyd, który przechodzi w tiocyjaniany utrudniające wychwytywanie jodu przez tarczycę. Osoby cierpiące na niedoczynność tarczycy powinny jej unikać. W kuchni jest warzywem wszechstronnym. Można z niej przygotować pure warzywne wraz z ziemniakami i marchwią, zupę, gulasz czy zapiekankę. Jest też świetnym dodatkiem do mięs.
mgr inż. Beata Smulska
Dietetyk
Przeczytaj także: Najzdrowsze warzywa
