Pigwa
Autor: Magdalena Uchman
Pigwa znana jest w świecie i w Polsce od dawna. Już w średniowieczu robiono z niej wiele przetworów i nalewek. W staropolskich książkach opisywano również jej lecznicze działanie. Dziś pigwa znowu powraca do naszych łask, i coraz częściej można ją dostać na targach lub w sklepach. Warto więc wiedzieć co można z niej przyrządzić oraz jaki wpływ ma na nasz organizm.
Pigwa pospolita jest rośliną wieloletnią z rodziny różowatych. Pigwa (nie mylić z pigwowcem) przybiera postać krzewu lub drzewa dorastającego w naszych warunkach do 3m. Spokrewniona jest z jabłkami oraz gruszkami dlatego owoce pigwy są do nich podobne. Owoce te są koloru żółtego (a im bardziej dojrzałe tym kolor jest bardziej intensywny), całe pokryte kutnerem (krótkie, gęste „włoski” na skórce). Ich waga zazwyczaj wynosi ok. 100–200 g, chociaż zdarzają się większe okazy. Dojrzewają dosyć późno, bo dopiero w drugiej połowie października. Owoce pigwy są twarde i kwaśne, dodatkowo charakteryzują się wyjątkowym, intensywnym, długo utrzymującym się zapachem.
Właściwości odżywcze oraz lecznicze
Owoce pigwy zawierają niezbędne składniki odżywcze tj. witaminy (prowitamina A, witaminy z grupy B - B1, B2, PP oraz witaminy C), składniki mineralne (magnez, fosfor, wapń, potas żelazo, miedź, mangan), a także zbawienne dla zdrowia antyoksydanty (garbniki, flawonoidy i antocyjany) oraz pektyny. Owoce pigwy są ponadto dobrym źródłem kwasów organicznych w tym: jabłkowego, winowego, bursztynowego, cytrynowego, chinowego, chlorogenowego, kawowego i fumarowego.
Pigwa posiada również właściwości lecznicze. Głównymi substancjami leczniczymi zawartymi w owocach pigwy są właśnie pektyny oraz tanina. Najwięcej pektyn ze wszystkich owoców zawiera właśnie pigwa. Pektyny należą do rozpuszczalnej w wodzie frakcji błonnika pokarmowego. Przy udziale wody, pektyny tworzą żele o wysokiej lepkości przez co wpływają na obniżenie glikemii poposiłkowej (wzrost stężenia glukozy we krwi po posiłku) a tym samym zmniejsza się wydzielanie insuliny. Pektyny wiążą metale ciężkie w przewodzie pokarmowym, które są usuwane poza organizm. Tanina natomiast wykazuje działanie przeciwzapalne, hamujące krwawienia, odkażające, ściągające i przeciwzapalne. Ma zastosowanie w leczeniu zmian chorobowych skóry i błon śluzowych oraz w leczeniu ostrych stanów zapalnych skóry.
Pigwa wzmacnia układ odpornościowy organizmu głównie ze względu na dużą zawartość witaminy C. Dlatego jest skuteczna w leczeniu grypy i przeziębień. Wpływa korzystnie na układ pokarmowy, wzmaga apetyt, przeciwdziała wymiotom, biegunce i wzdęciom, obniża ciśnienie. W Rosji wyciąg z pigwy stosowano przy leczeniu niedokrwistości. Surowe pektyny pigwy polecane są w profilaktyce nowotworów.
Właściwości lecznicze przypisywane są nie tylko owocom pigwy lecz także ich nasionom. Z namoczonych nasion pigwy wytwarza się śluz, który to jest pomocny przy kaszlu i stanach zapalnych dróg oddechowych. Z nasion uzyskać można również lekarstwo do stosowania w przypadku nieżytu żołądka i jelit oraz nadmiernej fermentacji jelitowej. Należy pamiętać, że nasion pigwy pod żadnym pozorem nie wolno rozdrabniać, ponieważ są toksyczne. Zawierają one bowiem amigdalinę, która wykazuje działanie toksyczne. Amigdalina nadaje pestkom gorzki smak oraz aromat (gorzkich migdałów). Sama amigdalina jako taka nie jest trująca. Śmiertelnie groźne są produkty jej rozkładu. W organizmie człowieka amigdalina rozkładana jest do glukozy, aldehydu benzoesowego oraz cyjanowodoru. To właśnie cyjanowodór decyduje o toksyczności amigdaliny. Środkiem leczniczym są także liście z pigwy. W odpowiednio przyrządzonym preparacie służą jako lekarstwo w przypadku krwotoków z płuc i krwawych biegunek.
Zastosowanie w kuchni
Owoców pigwy na surowo nie poleca się spożywać ze względu na ich cierpki i kwaśny smak. Doskonale nadają się za to na różne przetwory. Pigwa w połączeniu z innymi owocami nadaje przetworom lekko kwaśny wyrazisty smak. Owoc ten wymaga długiego gotowania (30-40 minut), pod wpływem wysokiej temperatury lekko ciemnieje. Ze względu na dużą zawartość pektyn z owoców pigwy można robić galaretki, powidła, marmolady, dżemy oraz kompoty, soki. Można z nich sporządzać aromatyczne wina i likiery. Po upieczeniu lub ugotowaniu stosuje się je jako dodatek do potraw mięsnych i dziczyzny. Kawałki owoców dodaje się do tłustych mięsnych gulaszów, ze względu na aromat oraz kwaśny posmak. Dawniej często używano do wypieków i herbaty (plasterki surowych owoców).
mgr Magdalena Gronau
Dietetyk
Przeczytaj także: Słodycze w diecie dziecka z cukrzycą
