Uwaga! Zmiany w etykietowaniu żywności (cześć I) – ogólne zasady
Autor: Edyta Kuzara
W dniu 12 grudnia 2011 roku weszło w życie Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 1169/2011 w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności. Co to oznacza dla nas – konsumentów? Głównym założeniem tego dokumentu jest zapewnienie właściwego przekazywania konsumentom rzetelnych i jasnych informacji na temat żywności dostępnej na rynku Unii Europejskiej. Rozporządzenie ustala przede wszystkim ogólne zasady i wymogi dotyczące danych, które powinny się znaleźć na etykiecie produktu spożywczego. Wszystkie zmiany dotyczące znakowania żywności obowiązują każdego producenta od 13 grudnia 2014 roku. Wyjątkiem jest znakowanie produktów wartością odżywczą - obowiązkowe od 13 grudnia 2016 roku. Producentów żywności czekają spore zmiany, a konsumenci muszą przygotować się na inny wygląd etykiet. Poniżej znajdują się najistotniejsze informacje na temat zmian w znakowaniu artykułów żywnościowych.
Obowiązkowe informacje na etykiecie
Przyzwyczailiśmy się już do tego, że bezpośrednio na opakowaniu produktu spożywczego lub na dołączonej do niego etykiecie możemy znaleźć pewne dane. Zgodnie z nowymi zasadami na etykiecie każdego produktu obowiązkowo będą musiały się znaleźć takie informacje jak:
- nazwa żywności (np. Lody śmietankowe z sosem kakaowym) z uwzględnieniem jej formy (np. produkt: sproszkowany, ponownie zamrożony, liofilizowany, wędzony), powinna być to nazwa zgodna z prawem żywnościowym (stąd przykładowo w nazwie produktu obecne są słowa: „o smaku”..),
- wykaz składników (musi być poprzedzony wyrazem: Składniki - np. Składniki: skrobia ziemniaczana, sok cytrynowy w proszku 1%, regulator kwasowości: kwas cytrynowy, aromaty, barwnik: ryboflawina) – jest to lista składników użytych do wytworzenia żywności w kolejności ich malejącej zawartości % w produkcie gotowym, składniki obecne w produkcie w ilości mniejszej niż 2% mogą być umieszczone w dowolnej kolejności; wykaz składników nie jest konieczny w przypadku niektórych produktów (np. wody gazowanej, octu, sera czy masła),
- wszystkie składniki wywołujące alergie i nietolerancje pokarmowe - określone w załączniku II do Rozporządzenia (14 grup składników),
- ilość netto żywności (np. waga netto: 78 g) – z wyjątkiem pewnych produktów zdefiniowanych w Rozporządzeniu,
- data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia (tj. najlepiej spożyć przed:…. – co oznacza, że po tym terminie może się pogorszyć przede wszystkim smak, zapach czy wygląd żywności oraz należy spożyć:….- co oznacza, że spożycie żywności po tym terminie może mieć niekorzystne skutki zdrowotne),
- specjalne warunki przechowywania lub użycia (np. należy przechowywać w temperaturze poniżej - 18 st. C), na nowej etykiecie mają się one znaleźć bezpośrednio po dacie minimalnej trwałości lub terminie przydatności do spożycia,
- nazwa lub firma i adres przedsiębiorstwa wprowadzającego produkt na rynek,
- kraj lub miejsce pochodzenia (w chwili obecnej ten punkt dotyczy jedynie mięsa),
- instrukcja użycia, gdyby przy jej braku użycie produktu było utrudnione (np. w przypadku makaronu, który przed spożyciem należy ugotować)
- informacja o wartości odżywczej (obowiązkowo od 13 grudnia 2016 roku).
Sposób przedstawiania danych obowiązkowych
Z tej zmiany ucieszą się przede wszystkim Ci, który narzekali na nieczytelność etykiet. Zgodnie z wymogami Rozporządzenia obowiązkowe informacje, o których była mowa powyżej muszą być umieszczone na opakowaniach w taki sposób, aby były czytelne, widoczne i nieusuwalne, z użyciem znaków o rozmiarze czcionki, której wysokość x (mała litera x w wyrazie Appendix poniżej) wynosi, co najmniej 1,2 mm.
Jedynym wyjątkiem są małe opakowania lub pojemniki, których największa powierzchnia ma pole mniejsze niż 80 cm², wtedy rozmiar czcionki x wynosi, co najmniej 0,9 mm.
Substancje powodujące alergie lub nietolerancje pokarmowe
Alergeny lub substancje powodujące nietolerancje określone w załączniku II do Rozporządzenia muszą zostać uwzględnione w liście składników w formie podanej w tym dokumencie, a ich nazwa powinna zostać podkreślona w wykazie za pomocą odmiennego czcionki, stylu, koloru tła, które wyraźnie odróżnią te substancje od reszty składników. W przypadku, gdy na opakowaniu nie podano wykazu składników alergeny będą wymieniane po słowie „Zawiera….”
Załącznik II do Rozporządzenia 1169/2011 określa takie substancje powodujące alergie i reakcje nietolerancji jak:
1. Zboża zawierające gluten tj. pszenica, żyto, jęczmień, owies, orkisz, kamut lub ich odmiany hybrydowe oraz produkty pochodne (w załączniku II dodatkowo podano wyjątki),
2. Skorupiaki i produkty pochodne,
3. Jaja i produkty pochodne,
4. Ryby i produkty pochodne (w załączniku II dodatkowo podano wyjątki),
5. Orzeszki ziemne (arachidowe) i produkty pochodne,
6. Soja i produkty pochodne (w załączniku II dodatkowo podano wyjątki),
7. Mleko i produkty pochodne (w załączniku II dodatkowo podano wyjątki),
8. Orzechy tj. migdały, orzechy lasowe, orzechy włoskie, orzechy nerkowca, orzeszki pekan, orzechy brazylijskie, pistacje/orzechy pistacjowe, orzechy makadamia lub orzechy Queensland, a także produkty pochodne (w załączniku II dodatkowo podano wyjątki),
9. Seler i produkty pochodne,
10. Gorczyca i produkty pochodne,
11. Nasiona sezamu i produkty pochodne,
12. Dwutlenek siarki i siarczyny w stężeniach powyżej 10 mg/ kg lub 10 mg/l,
13. Łubin i produkty pochodne,
14. Mięczaki i produkty pochodne.
Oleje i tłuszcze roślinne
Obecnie w wykazie składników można znaleźć określenia: „tłuszcz roślinny” lub „olej roślinny” bez precyzowania pochodzenia tego składnika. Rozporządzenie nr 1169/2011 wprowadza wymóg wyraźnego zdefiniowania rodzaju tłuszczu/oleju obecnego w składzie produktu (np. olej słonecznikowy, kokosowy, palmowy itp.). Ponadto w przypadku zastosowania tłuszczu uwodornionego do produkcji żywności, w wykazie składników musi zostać uwzględniona informacja czy jest on całkowicie czy częściowo uwodorniony (np. tłuszcz kokosowy częściowo uwodorniony). Jest to istotne, gdyż tłuszcz częściowo uwodorniony zawiera więcej szkodliwych dla zdrowia kwasów trans.
Uwaga!
W kolejnym tygodniu informacje o obowiązkowym znakowaniu produktów spożywczych wartością odżywczą zgodnie z nowymi zasadami wprowadzonymi przez Rozporządzenie UE nr 1169/2011.
mgr inż. Edyta Kuzara
Dietetyk
Przeczytaj także: Uwaga – grzyby!
