Soki czy owoce - kiedy i które stosować w diecie niemowląt i dzieci?
Autor: Marzena Gontarz
W uznawanej żywieniowej "piramidzie zdrowia" owoce i warzywa stanowią jedną z pięciu dużych grup produktów, które powinniśmy codziennie spożywać. Owoce zawierają niewielkie ilości białka i tłuszczu, a sporo węglowodanów, ale są dobrym źródłem witamin, tj. wit. C, B-karotenu, prowitaminy A i składników mineralnych.
W przypadku niemowląt i dzieci małych (1-4 rok życia) owoce powinny być spożywane dwukrotnie w ciągu dnia, natomiast dzieci starszych i młodzieży 10-18 rok życia nawet czterokrotnie. Połowę zalecanej dawki powinny stanowić świeże owoce, a połowę soki owocowe (nie napoje), które nie zawierają elementów stałych, czyli tzw. błonnika - wprawdzie niezaliczanego do składników pokarmowych, ale wpływającego na prawidłową perystaltykę jelit, co przeciwdziała zaparciom.
W 4-6 miesiącu życia dziecka wprowadzamy do diety tzw. pokarmy stałe: kaszki, jarzyny, mięso czy owoce. Nie zaleca się stosowania soków u niemowląt poniżej 5 miesiąca życia, ponieważ mogą ograniczać przyjmowanie prawidłowej ilości pokarmu matki lub mieszanki mlecznej, co prowadziłoby do zmniejszenia podaży białek, tłuszczów, witamin i minerałów takich jak żelazo, wapń i cynk.
Od 6. miesiąca życia zaleca się podawanie soków z kubeczka, a nie butelki ze smoczkiem, albowiem w tym czasie zaczynają się wyrzynać pierwsze ząbki i na skutek ich przewlekłego kontaktu, spowodowanego ssaniem smoczka, z węglowodanami zawartymi w sokach mogą się pojawić początki próchnicy. W diecie niemowląt należy stosować wyłącznie soki z grupy dietetycznych środków spożywczych. Zwykłe soki z kartonu lub butelki (sporządzone z koncentratu) nie są zalecane w tej grupie wiekowej. Zwykle ilość podawanych soków powinna wynosić 60-120 ml na dobę.
Jeśli chodzi o owoce, to głównie podajemy je przetarte lub zmiksowane. Jabłko można zaserwować jako pierwszy owoc w postaci utartej, skrobane, pieczone bądź ugotowane. Bogate w witaminę C są truskawki i poziomki, ale ze względu na właściwości uczulające nie należy ich podawać wcześniej niż pod koniec 1. roku życia, a u dzieci ze skłonnością do alergii nawet pod koniec 2. roku życia. Owoce te, a także maliny, jeżyny, jagody można, po wcześniejszym opłukaniu i osuszeniu, zamrozić w małych porcjach w torebkach. Soki nie powinny być napojami używanymi do zaspokajania pragnienia. Do tego służy woda.
Można obawiać się, że dzieci w wieku po niemowlęcym i szkolnym będą wypijały więcej soków ze względu na ich walory smakowe, co biorąc pod uwagę ich wysoką kaloryczność - może doprowadzić do zbytniego przyrostu masy ciała, albo ograniczać u tzw. niejadków przyjmowanie innych, niezbędnych produktów odżywczych, stając się przyczyną niedożywienia. Zbyt duża podaż soków, pow. 120-160 ml na dobę, u dzieci przedszkolnych powoduje niekiedy występowanie tzw. biegunki pędraków - czyli okresowo pojawiających się wolnych stolców, które przypominają biegunkę wywołaną przeciążeniem jelit płynami, a także dużą zawartością fruktozy (czasami jak również przyczyną bolesnych wzdęć brzucha, przelewania i kruczenia).
Nie zaleca się podawania soków owocowych w przypadku biegunki u dzieci ze względu na zbyt dużą zawartość węglowodanów mogących dodatkowo podrażniać jelita i przyspieszać ich perystaltykę.
mgr inż. Marzena Gontarz
Dietetyk
Przeczytaj także: Sól w diecie niemowlaka i małego dziecka
