Substancje i napoje pobudzające
Autor: Sabina Grygierek
Ciągły pośpiech, mało czasu, dużo pracy i dodatkowych zajęć, potrzeba koncentracji powoduje że zaczynamy sięgać po napoje pobudzające, które teoretycznie pomagają nam sprostać postawionym sobie zadaniom. Mamy do nich swobodny dostęp, jednak słabą wiedzę na temat ich działania. Nieograniczone ich stosowanie może poważnie zagrozić zdrowiu człowieka.
Napoje energetyzujące są środkami spożywczymi , których głównym celem jest dostarczenie do organizmu energii dzięki węglowodanom oraz pobudzenie organizmu dzięki zawartości kofeiny, tauryny i innych dodatkowych substancji. Są one bardzo popularne wśród osób aktywnych fizycznie w wieku 21-35 lat. Głównie wśród studentów, osób pracujących na nocne zmiany lub dwa etaty. Sięgają po te napoje, ponieważ wierzą w ich skuteczne działanie w zakresie sprawności fizycznej, bez skutków ubocznych. Przekonuje do tego reklama, media, nawet sportowcy. Jednak 1/3 budżetu firmy produkującej energy drinki przeznaczona jest na sponsorowanie imprez sportowych, a to zobowiązuje.
Działanie napojów energetyzujących
Działanie enegy drinków związane jest głównie z poprawą aktywności fizycznej i intelektualnej. Powszechnie znane jest działanie polegające na uzyskaniu energii, wytrzymałości, czujności oraz ogólnej sprawności psychoruchowej. Także podkreśla się wpływ tych napojów na poprawę koncentracji i samopoczucia, obniżenie masy ciała, lepszy refleks, zwiększenie poczucia atrakcyjności. Kofeina i tauryna, główne składniki enegry drinków, mogą wpływać na poprawę pamięci krótkotrwałej oraz na lepszą percepcje różnego rodzaju bodźców, stymulują układ nerwowy, zwłaszcza korę mózgową poprawiając nastrój i koncentrację. Jednak nadużywanie tych substancji prowadzi do zjawiska tolerancji i może doprowadzić do podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi a także zatrucia. L-karnityna umożliwia lepsze wykorzystanie tłuszczów jako źródła energii dla komórek oraz redukuje wolne rodniki w organizmie. Ale nadmierne przyjmowanie L-karnityny może skutkować osłabienie siły mięśniowej. Napoje energetyzujące czasem stosowane są w celu leczenia bólów głowy, także migrenowych. Ogólnie wpływają na poprawę funkcji poznawczych i nastroju człowieka. Jednak oprócz tych pozytywnych funkcji, jest wiele negatywnych a wręcz szkodliwych. Napoje energetyzujące mogą być przyczyną zatrucia kofeiną, które objawia się nerwowością, bezsennością, nieżytem żołądkowo-jelitowym, drżeniem kończyn, zawrotami głowy, znacznym wzrostem ciśnienia tętniczego krwi. Po odstawieniu napojów pojawiają się objawy tzw. zespołu abstynencyjnego, czyli: bóle głowy, zmęczenie, senność, nastrój dysforyczny, zaburzenia koncentracji, spadek zdolności poznawczych, depresja, nudności wymioty, bóle i sztywność mięśniowa. Dodatkowo może wystąpić zachowanie impulsywne, agresja słowna i fizyczna. Ponad to nadmierne spożycie kofeiny w dawce powyżej 3mg/kg masy ciała /dobę, może spowodować erozję szkliwa zębów, a także odwodnienie-szczególnie u dzieci. W związku z tym niepożądanym działaniem składników napojów energetyzujązych nie zaleca się ich spożywania dzieciom, kobietom w ciąży, matkom karmiących piersią, osobom z nadciśnieniem tętniczym, chorym na cukrzycę, zapalenie wątroby oraz choroby neurologiczne (padaczkę).
Według Food and Drud Administration (FDA) maksymalna zawartość kofeiny w tego typu produktach wynosi 0,02% (0,2g?ml). Jednak pomimo tych ograniczeń w 130 badanych produktach wartość ta została przekroczona. W niektórych przypadkach osiągała nawet 505 mg w jednej puszce, co odpowiada zawartości kofeiny w kilku filiżankach kawy lub czternastu puszkach coli. Zgodnie z założeniami Systemu Analizy Zagrożeń i Krytycznych Punktów Kontroli (HCCP), który ma na celu zapewnienie bezpieczeństwa konsumentom oraz zgodnie z obowiązkiem stosowania oświadczenia żywieniowego narzuconego przez treść Ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia, producent jest zobowiązany do informowania konsumentów o możliwości dostarczania przez dany produkt spożywczy dodatkowych składników odżywczych lub energii. Ustawa ta nakazuje również umieszczania informacji o ewentualnym ryzyku, wynikającym z pewnych aspektów stosowania danego produktu. Głównym sposobem zapewnienia bezpieczeństwa żywności jest jej znakowanie. Pomimo istnienia tych licznych ustaleń, stwierdzono nieścisłości w ich stosowaniu. Często zdarza się, że producenci przedstawiają kofeinę jako substancję poprawiającą smak napoju. Dzięki temu zwolnieni są z obowiązku zamieszczania na opakowaniu szeregu informacji dotyczących jej działania.
Oprócz kofeiny i tauryny w skład takiego napoju wchodzą: witaminy z grupy B, maltodekstryna, inozytol, karnityna, kreatyna, glukuronolakton, sacharoza, produkty pochodzenia roślinnego takie jak: ekstrakt z guarany, orzechy brazylijskie i ziemne, przyprawy korzenne, Ginko biloba, ginseng, mate, zielona herbata, Echinacea, johimba lekarska, pyłek pszczeli, soki owocowe, arginina i cynk.
Ważne jest żeby wiedzieć co pijemy, co piją nasze dzieci i jaki to ma wpływ na organizm. A najważniejsza zasada to ta, że w nadmiarze wszystko szkodzi. Więc miejmy umiar we wszystkich tego typu napojach i starajmy się jak najczęściej zastępować je wodą. Bo nawet jeśli na jakiś czas uda nam się przezwycieżyć zmęczenie i oszukać organizm, to później odbije się to ze zdwojoną siłą, niekiedy nawet uszkadzając nasz organizm.
mgr inż. Sabina Grygierek
Dietetyk
Przeczytaj także: Napoje energetyzujące nie są wskazane dla kobiet w ciąży i karmiących
