Nietolerancja laktozy u dzieci chorych na celiakię
Autor: Marta Hyla
Alergia na gluten (celiakia) wiąże się z zanikiem kosmyków jelitowych, co w konsekwencji może prowadzić do deficytu enzymów trawiennych m.in. laktazy.
Laktaza – enzym trawienny wytwarzany w jelicie cienkim, rozkładający dwucukier laktozę do cukrów prostych.
Laktoza – występuje naturalnie w mleku i produktach mlecznych. Stanowi podstawowe źródło węglowodanów w okresie niemowlęcym, gdy głównym pokarmem jest mleko kobiece lub mleko modyfikowane. Laktoza musi zostać rozłożona przez laktazę na cukry proste, gdyż w postaci dwucukru nie może zostać wchłonięta w jelicie cienkim
Nietolerancja laktozy – objawia się częstymi biegunkami, nudnościami, przelewaniem i bólami brzuszka.
Ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej zapewnia regenerację kosmyków nabłonka jelitowego. Aby wspomóc proces regeneracji kosmyków jelitowych i przywrócić pełną aktywność enzymów trawiennych, często przy rozpoznaniu celiakii zaleca się, oprócz stosowania diety bezglutenowej, ograniczenie spożycia laktozy na okres od 2 do 3 miesięcy. Po tym okresie czasu przeprowadza się próbę na tolerancję laktozy (zaleca się podanie mlecznego produktu fermentowanego np. jogurtu) i jeśli efekt próby jest zadowalający, dziecko pozostaje już tylko na diecie bezglutenowej.
Produkty zawierające laktozę
Głównym źródłem laktozy w zwyczajowej diecie jest mleko i fermentowane produkty mleczne tj. jogurt, maślanka, kefir (zawartość laktozy w tych produktach waha się w granicach 4,1 – 4,7 g/100g produktu). Mleczne produkty fermentowane, mimo podobnej zawartości laktozy do mleka, są zwykle lepiej tolerowane ze względu na obecność w nich enzymu laktazy wytwarzanego przez bakterie fermentacji mlekowej, które wykorzystują laktozę w procesie fermentacji. Bogate w laktozę są również lody (4,4g/100g) i sery twarogowe (3,2g/100g). Stosunkowo niewiele laktozy zawierają sery żółte (0,1g/100g). Oprócz produktów, w których laktoza występuje naturalnie, na rynku spożywczym znajdują się produkty, do których została ona dodana specjalnie, w celu np. poprawy cech organoleptycznych. Ponadto laktozę zawierać mogą również produkty bezglutenowe. Szczególną uwagę należy zwrócić na etykiety takich produktów jak chleb bezglutenowy, bezglutenowe płatki śniadaniowe, margaryny, sosy i zupy instant, bezglutenowe wyroby cukiernicze zawierające mleko w proszku.
Podaż wapnia w diecie bezglutenowej z nietolerancją laktozy
Wykluczenie z diety dziecka mleka i produktów mlecznych na dłuższy okres czasu może przyczynić się do nieprawidłowej mineralizacji kości. Dlatego bardzo ważna jest podaż innych produktów spożywczych, które zawierają dużo tego składnika mineralnego. Dobrym źródłem wapnia są np. sardynki, żółtka jaj, figi i morele suszone, migdały, nasiona słonecznika, warzywa tj. szpinak, fasolka szparagowa, fasola biała, brokuły, kalafior, kapusta pekińska.
Podsumowując, nietolerancja laktozy w przypadku dzieci chorych na celiakię, wiąże się z eliminacją nie tylko produktów zawierających gluten, ale również tych zawierających laktozę. Ograniczenie spożycia laktozy jest jednakże zalecane tylko przez określony, niezbyt długi okres czasu (w porównaniu z dietą bezglutenową), warto więc zadbać o przestrzeganie zaleceń dietetycznych w celu jak najszybszej odbudowy kosmyków jelitowych i pozostanie dziecka tylko na diecie bezglutenowej.
mgr inż. Marta Hyla
Dietetyk
Przeczytaj także: Zapalenie pęcherza – jak pomóc sobie dietą?
