Zaparcia u dzieci
Autor: Karolina Growiec
Rozpoczynając od definicji zaparcia – polega ono na zaburzonym oddawaniu stolca. O zaburzeniu mówimy wtedy, gdy odstępy pomiędzy wypróżnieniami są dłuższe niż co 3 dni lub gdy występuje rzadziej niż 3 razy w tygodniu. Definicja ta nie ma jednak zastosowania dla noworodków i niemowląt karmionych piersią.
Podczas zaparć oddawanie stolca jest utrudnione i wymaga wysiłku ze strony dziecka. Stolec może mieć zbyt dużą lub zbyt małą objętość. Czasami odczuwane jest niepełne wypróżnienie. W trakcie przewlekłych zaparć może zdarzyć się popuszczanie wodnistego lub papkowatego stolca, które w nasilonych przypadkach nietrudno pomylić z biegunką. Jest to możliwe do zaobserwowania na zabrudzonej bieliźnie, a dziecko może nie odczuwać popuszczania i robić to całkowicie bezwiednie. Dzieje się tak ze względu na tworzenie się nowych mas kałowych, które są płynne przez nieprawidłowe wchłanianie wody w jelicie grubym. Nie jest ona absorbowana w prawidłowym stopniu przez pokrywanie jelita zbitymi masami kałowymi. Z kolei, jeśli twardy stolec napiera przez kilka dni na zwieracze odbytu – osłabia je i zmniejszając napięcie powoduje ciągłe wydalanie nieznacznych ilości stolca.
U większości dzieci zaparcia nie są spowodowane przez choroby lecz wynikają z zaburzeń czynnościowych. Zaparcia czynnościowe (nawykowe) to świadome wstrzymywanie wypróżnienia. Dzieci próbują wstrzymać wypróżnienie na przykład ze względu na towarzyszący ból, nieprzyjemne wspomnienia z defekacją lub kojarzyć wypróżnianie jako sytuację stresującą (w podróży, nacisk opiekunów). W przypadku zaparć nawykowych można zaobserwować postawę retencyjną – czyli taką, w której dziecko przyjmuje pozycję umożliwiającą wstrzymanie wypróżnienia, na przykład: kucanie, zaciskanie nóg i pośladków, chodzenie na palcach, niechęć do posiłków.
Najczęściej popełniane błędy żywieniowe prowadzące do zaparć:
- zbyt mała ilość płynów w przypadku sztucznego karmienia niemowląt
- niedobór błonnika u dzieci powyżej 1. roku życia – niewielka ilość warzyw i owoców w całości a za duża w formie przecierów i musów
- zbyt mała ilość wody
- zbyt duża ilość słodyczy oraz kakao
- zbyt dużo produktów mącznych z mąki wysokooczyszczonej (białe pieczywo, białe makarony)
- niewielka podaż grubych kasz – jęczmienna, gryczana, pęczak
- zbyt duża ilość żywności wysokoprzetworzonej (np. chrupek kukurydzianych)
Wpływ na wystąpienie zaparć mają również:
- siedzący tryb życia i brak ruchu
- niechęć do korzystania z toalety w szkole lub toalet w miejscach publicznych
- nadmiar wit. D
- próba zwrócenia na siebie uwagi
Zapobieganie zaparciom:
- zmodyfikuj dietę dziecka – wprowadź warzywa i owoce bogate w błonnik oraz produkty pełnoziarniste
- zapewnij dziecku odpowiednią ilość wody – niedobór wody z dużą podażą błonnika również może powodować zaparcia
- zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej
- zapewnij dziecku komfortowe warunki do defekacji
Sposób na zaparcia:
→ Kisiel z siemienia lnianego
Zagotuj szklankę wody i wsyp 1 łyżkę siemienia lnianego. Gotuj ok. 10 minut. Odcedź. Powstały gęsty „glutek” można wymieszać z owocami, np. zblendowanymi suszonymi śliwkami, purre z gruszki, figą czy dodać do owsianki.
Warto włączyć do diety suszone śliwki, gruszki, buraki, kiwi, kefir oraz kiszonki.
Natomiast produktami zapierającymi są: banany, jagody i porzeczki, gotowana marchewka, gotowane jabłko, ryż oraz ziemniaki.
Jak powinien wyglądać prawidłowy stolec? Wpisując w wyszukiwarkę Google Grafika hasło „Bristolska Skala Uformowania Stolca (BSUS)” znajdziemy grafikę przedstawiającą 7 typów stolca z komentarzem ( https://adst.mp.pl/img/articles/wytyczne/zespoljelitatab.jpg ) Typy 1 i 2 przedstawiają zaparcia. Typ 4 – stolec prawidłowy. Typy 6 i 7 – biegunka. A typy 3 oraz 5 powinny zasugerować obserwacje oraz modyfikacje w diecie dziecka.
lic. Karolina Growiec
Dietetyk
