Celiakia i dieta bezglutenowa a niedobory żelaza
Autor: Marta Hyla
Dieta bezglutenowa mająca zastosowanie u dzieci i osób dorosłych chorujących na celiakię wymaga wykluczenia z diety zbóż takich jak pszenica, żyto, owies, jęczmień oraz produktów spożywczych, w których skład wchodzą te gatunki zbóż. Wraz z wyeliminowaniem produktów pełnoziarnistych, w których skład wchodzą pszenica, żyto, owies lub jęczmień pozbywamy się produktów będących źródłem żelaza, mających istotne znaczenie w racjonalnym żywieniu. Żelazo występujące w ziarnach zbóż jest co prawda żelazem w formie niehemowej (słabiej przyswajalnej niż żelazo występujące w produktach pochodzenia zwierzęcego), co jednak nie zmienia faktu, że produkty zbożowe pełnią istotną rolę w zaspokajaniu zapotrzebowania na ten składnik mineralny.
Oprócz diety bezglutenowej, na niedobory żelaza w przebiegu celiakii wpływ mają także inne czynniki. Są to przede wszystkim zaburzenia wchłaniania związane z zanikiem kosmyków jelitowych, przyczyniające się do niedoborów nie tylko żelaza, ale również pozostałych mikroelementów. Żelazo najintensywniej wchłaniane jest w początkowym odcinku jelita cienkiego, a to właśnie ten odcinek jelita najczęściej dotknięty jest zmianami chorobowymi związanymi z celiakią. Ponadto w przebiegu tej choroby mogą występować, utajone bądź nie, krwawienia z przewodu pokarmowego, sprzyjające anemii.
Niedobór żelaza, a w konsekwencji anemia, może przyczynić się do zahamowania wzrostu dziecka chorującego na celiakię oraz opóźnić jego rozwój ruchowy bądź emocjonalny. Inne objawy, które mogą wystąpić w wyniku niedoborów żelaza to problemy z koncentracją, koordynacją ruchową i utrzymaniem równowagi, zaburzenia w rozwoju mowy.
Objawami niedoborów żelaza poprzedzającymi wystąpienie anemii są: suchość skóry, pękające kąciki ust, podatność włosów na łamanie i wypadanie, słabe paznokcie, brak apetytu, przewlekłe uczucie zimna. Gdy zaobserwujemy takie objawy u naszego dziecka, warto zastanowić się czy ich przyczyną nie jest właśnie niedobór tego składnika mineralnego.
Dla przypomnienia zapotrzebowanie na żelazo dla niemowląt powyżej 6 m.ż. kształtuje się na poziomie 11mg/dzień, dla dzieci w wieku od 1-3 lat na 7 mg/dzień, dla dzieci starszych na 10 mg/dzień (Instytut Żywości i Żywienia, 2010). W tabeli poniżej przedstawiono produkty spożywcze dozwolone w diecie bezglutenowej i stanowiące źródła żelaza.
Zawartość żelaza w 100g produktu
> 10 mg- pestki dyni
5 – 10 mg- żółtko jaja, suche nasiona roślin strączkowych, sezam
2,5 – 5 mg-wołowina (polędwica), cielęcina (łopatka), orzechy laskowe i arachidowe, szpinak, kasza gryczana, kasza jaglana, słonecznik, kiełki soczewicy
1,5 – 2,5 mg- cielęcina (udziec), chude wędliny, buraki, banany suszone, rodzynki, orzechy włoskie, szczaw
0,75 – 1,5 mg- tuńczyk, łosoś, brokuły, brukselka, rzodkiewka, ryż brązowy, maliny, płatki kukurydziane
(Instytut Żywości i Żywienia, 2010)
mgr inż. Marta Hyla
Dietetyk
Przeczytaj także: Kasze – wartościowe urozmaicenie diety dziecka
