CZY DIETA DZIECKA WPŁYWA NA ZACHOWANIE?

Autor: Natalia Gregorowicz

Dużo mówi się o wpływie racjonalnej, prawidłowo zbilansowanej diety na zdrowie dziecka, na prawidłowe funkcjonowanie organizmu oraz zapobieganie rozwojowi chorób w wieku późniejszym. Jednak „zdrowa” dieta ma jeszcze jeden plus – może wpływać pozytywnie na zachowanie dziecka.
Objawy nadpobudliwości, rozdrażnienia, agresji i problemy z koncentracją uwagi mogą być związane z nieprawidłową dietą! Potwierdzają to liczne badania.

W takim razie na co warto zwrócić uwagę w diecie dziecka?

DODATKI DO ŻYWNOŚCI

Dodatki do żywności są to substancje spełniające szereg istotnych funkcji w technologii żywności. Mogą to być dodatki pochodzenia naturalnego (zwierzęcego lub roślinnego) lub syntetycznego – identyczne z naturalnymi (otrzymywane poprzez syntezę chemiczną, ale posiadające takie same właściwości jak substancje naturalne) oraz sztuczne.

Substancje dodatkowe posiadają numery identyfikacyjne wg systemu międzynarodowego:

• barwniki E: 100-199 - nadające, wzmacniające lub przywracające barwę środków spożywczych,
• substancje konserwujące E: 200-299 – poprzez hamowanie wzrostu bakterii, pleśni czy grzybów przedłużają trwałość produktów,
• przeciwutleniacze, synergenty E: 300-399 – przeciwutleniacze zapobiegają procesom utleniania pod wpływem tlenu z powietrza, a synergenty wspomagają i przedłużają działanie przeciwutleniaczy,
• substancje zagęszczające, stabilizujące, emulgatory E: 400-499 – zapewniające optymalną i trwałą teksturę produktu,
• pozostałe E: 500 i powyżej.

Spośród dodatków do żywności wyróżnia się także aromaty, które nie posiadają oznaczeń numerycznych (E), nadające zapach lub smak produktom spożywczym.

Dodatki do żywności mogą wpływać na zachowanie dziecka. Dla przykładu: barwnik tartrazyna może powodować u niektórych dzieci zmiany zachowania, drażliwość, niepokój a także zaburzenia snu. Duża ilość spożywanych barwników jak i benzoesanu sodu może mieć wpływ na zaburzenia koncentracji uwagi dziecka i nadpobudliwość. Tak więc jeśli zauważysz u swojego dziecka niepokojące objawy, najpierw przeanalizuj jego dietę. Być może za dużo w niej żywności wysokoprzetworzonej, sztucznych przypraw do potraw wzmacniających smak, żywności „fast food”, słonych przekąsek (chipsów), wyrobów cukierniczych, słodkich napojów gazowanych i niegazowanych, konserw?

Niestety w dzisiejszym świecie nie da się uciec od substancji dodatkowych. Warto jednak mieć świadomość, których z nich nie musimy się aż tak obawiać, a które powinniśmy omijać szerokim łukiem. Przy tym nie należy zapominać, że naturalne dodatki nie muszą być zdrowe, a syntetyczne – szkodliwe!

Istnieje szereg substancji dodatkowych uważanych za nieszkodliwe, są to m.in.:

E 100 kurkumina – naturalny żółty barwnik
E 120 koszenila – naturalny czerwony barwnik
E 150a karmel naturalny, E 150b karmel siarczynowy – naturalny brązowy barwnik
E 200 kwas sorbowy – syntetyczny konserwant, występujący także jako naturalny kwas w produktach spożywczych
E 202 sorbinian potasu – syntetyczny konserwant
E 300 kwas askorbinowy- syntetycznie wytwarzana substancja o aktywności witaminy C
E 415 guma ksantanowa – syntetyczny środek zagęszczający i stabilizujący

Jak również szereg dodatków, których zaleca się ograniczanie, m.in.
E 102 tartrazyna - syntetyczny, żółty barwnik
E 122 azorubina - syntetyczny, czerwony barwnik
E 124 czerwień koszenilowa - syntetyczny czerwony barwnik
E 210 kwas benzoesowy, E 211 benzoesan sodu – syntetyczne konserwanty

KOFEINA

Jest składnikiem wielu roślin, m.in.: ziaren kawy i kakaowca, owoców guarany. Jest stosowana jako dodatek do słodkich napojów bezalkoholowych (np. coca-cola) i wchodzi w skład wielu powszechnie spożywanych produktów takich jak: herbata, czekolada, napoje kakaowe a także kawa.

Kofeina pobudza układ nerwowy, niweluje uczucie zmęczenia i senność, utrzymuje stan czuwania. W przypadku jej nadmiernego spożycia może dojść, m.in.: do zaburzeń snu i nadpobudliwości. Zwiększa również przemiany energetyczne w mózgu, jednocześnie obniżając mózgowy przepływ krwi. To może prowadzić do hipoperfuzji mózgu, czyli przewlekłej niewydolności krążenia mózgowego. Takie zaburzenie może dawać objawy, m.in. takie jak: problemy z koncentracją, spowolnione myślenie, utrzymujący się zły nastrój

W związku z tym w diecie dziecka należy unikać zbyt dużych ilości kofeiny. Maksymalna dopuszczalna dawka kofeiny na dzień dla dzieci w wieku 4–6 lat to 45 mg, w wieku 7–9 lat – 62,5 mg, a w wieku 10–12 lat – 85 mg

Oprócz tego kofeina powoduje zwiększone wydalanie wapnia i magnezu, składników bardzo ważnych dla rozwijającego się organizmu dziecka.

A oto zawartość kofeiny (wg EUFIC) w wybranych produktach:

filiżanka parzonej herbaty - ok. 30 mg kofeiny
filiżanka kakao - ok. 4 mg
puszka „Coca-Cola” – ok. 33 mg
tabliczka czekolady - 5–10 mg

ZBYT DUŻE SPOŻYCIE RAFINOWANEGO CUKRU (czyli mocno oczyszczony najpowszechniej dostępny w sklepach) także może mieć negatywny wpływ na zachowanie powodując agresję i nadpobudliwość.

ZBYT MAŁA PODAŻ NIEZBĘDNYCH NIENASYCONYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH (NNKT), szczególnie z grupy omega-3, może mieć negatywne skutki dla rozwoju mózgu i zdrowia psychicznego dziecka. Zbyt niskie spożycie kwasów omega-3 może być przyczyną agresywnego zachowania i zaburzeń koncentracji uwagi.

mgr inż. Natalia Gregorowicz
Dietetyk

Przeczytaj także: Żywienie dziecka w problemach ze snem