Krzywica u dzieci
Autor: Sabina Grygierek
Krzywica jest ogólnoustrojową chorobą polegającą na upośledzonej mineralizacji kości, która wynika z zaburzeń gospodarki wapniowo fosforanowej. Choroba ta powoduje zaburzenie wchłaniania wapnia z jelita, nadmierne wydzielanie fosforanów z moczem, spadek ilości wapnia w surowicy krwi. Najczęstszą przyczyną krzywicy jest niedobór witaminy D. Innymi przyczynami są: niedobór wapnia u niemowląt na diecie bezmlecznej, nadmiar fosforanów w diecie u niemowląt przekarmianych mlekiem krowim (nadmierna ilość fosforanów hamuje wchłanianie wapnia), a także genetyczne defekty - tzw. krzywice witamino D oporne- wynikające z defektu metabolizmu witaminy D, z niewrażliwości na witaminę D lub z wad kanalika nerkowego. Są to przypadki bardzo rzadkie. Ujawniają się zazwyczaj w okresie poniemowlęcym. Pojęcie krzywicy jest zarezerwowane dla dzieci, ponieważ właśnie w wieku rozwojowym, w rosnącym kośćcu dochodzi do typowych zmian rozwojowych. Występuje zwykle między 3 miesiącem a 2 rokiem życia. U dorosłych przy zaburzeniach gospodarki wapniowo - fosforanowej mamy do czynienia z osteoporozą lub osteomalacją.
W pierwszych latach życia dzieci bardzo szybko rosną. Jeśli wystąpi u nich niedobór witaminy D, organizm zaczyna zużywać wapń zawarty w kościach, co prowadzi do ich rozmiękczenia. Witamina D w organizmie człowieka pochodzi z 2 źródeł. Po pierwsze syntetyzowana jest w skórze pod wpływem promieniowania ultrafioletowego, drugim źródłem jest pożywienie. Witamina D zarówno endogenna - czyli wytwarzana w organizmie jak i egzogenna - czyli pochodząca z pokarmu nie wywiera swojego działania biologicznego. Dopiero po przemianach chemicznych w wątrobie , a następnie w nerkach przekształcona zostaje w formę aktywną. Najważniejszym działaniem witaminy D jest aktywacja wchłaniania wapnia w jelicie cienkim. Wapń w połączeniu z fosforanami stanowi mineralny budulec kości. Warunkuje ich twardość i odporność na urazy. Ponadto wapń znajduje się we wszystkich komórkach organizmu, odpowiada za prawidłową przepuszczalność błony komórkowej. Ma to szczególne znaczenie dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego i mięśniowego. Wapń odpowiada także za prawidłową krzepliwość krwi.
Przy karmieniu głównie sztucznym lub mieszanym zawartość witaminy D w pokarmach, zwłaszcza dla niemowląt jest za mała. Ilość wit D3 powstająca w skórze z prowitaminy pod wpływem promieni nadfioletowych światła słonecznego jest na ogół w naszym klimacie niewystarczająca, szczególnie w dużych miastach, gdzie promienie słoneczne są pochłaniane przez dym i kurz. Pochłanianie promieni nadfioletowych nasila się w sezonie jesienno-zimowym.
Objawy
Pierwszymi objawami krzywicy mogą być: pocenie się główki dziecka przy karmieniu oraz w nocy, niepokój dziecka, mniejsza odporność, miękkość potylicy, opóźnione zarastanie ciemiączka oraz wyrzynanie zębów. U dziecka zaczynającego chodzić pojawiają się deformacje kostne, guzy na czole, koślawe i szpotawe kolana. Objawy te zanikają po wyrównaniu niedoborów witaminy D. Natomiast tzw. późne objawy tj.: płaskostopie, wady kręgosłupa oraz klatki piersiowej pozostają na całe życie.
Leczenie
Podstawą zapobiegania krzywicy jest podawanie dzieciom karmionym naturalnie witaminy D w kroplach (w mieszankach mlecznych witamina D jest już zawarta i nie należy jej podawać dodatkowo) oraz przebywanie na powietrzu w miesiącach letnich. Światło słoneczne w naszym klimacie ma działanie przeciwkrzywicze tylko w miesiącach letnich, u dzieci przebywających na powietrzu, poza obszarem dużych miast. Tak na prawdę wystarczy 1 min naświetlania promieniami słonecznymi odbitymi (przez liście, pod parasolem) twarzy i rączek w tym okresie żeby wytworzyła się w organizmie odpowiednia dawka wit D3. Witamina D w kroplach powinna być podawana bezpośrednio do buzi dziecka przed lub po karmieniu, ponieważ jest to witamina rozpuszczalna w tłuszczach. Trzeba jednakże pamiętać, że nadmiar witaminy D jest także szkodliwy, może prowadzić do uszkodzeń nerek i prowadzić do zatrucia. Dlatego też podawanie witaminy musi być zlecone i nadzorowane przez lekarza pediatrę.
mgr inż. Sabina Grygierek
Dietetyk
Przeczytaj także: Niedoczynność tarczycy a dieta
