Neofobia pokarmowa, czyli niechęć do próbowania nowej żywności

Autor: Weronika Karbowska

Chcesz brukselkę? Nie. Dlaczego? Bo nie lubię. A próbowałeś? Nie. To skąd wiesz, że nie lubisz? Bo wiem!

Brzmi znajomo?

Nie zawsze niechęć dziecka do próbowania żywności może być nazwana mianem wybrzydzania, grymaszenia czy potocznie mówiąc „wymyślania”. Takie zachowania mogą pojawiać się bowiem w sytuacjach, gdy twoja pociecha nie chce jeść produktów, które w przeszłości uznawane były jako ulubione. W sytuacji, gdy niechęć pojawia się w stosunku do produktów nieznanych można mówić o neofobii pokarmowej.

Dawniej neofobia stanowiła element ochronny przed czyhającymi na człowieka pierwotnego toksycznymi substancjami występującymi w roślinach. W dzisiejszych czasach zjawisko to pojawia się u nowo narodzonych dzieci i spełnia podobną funkcję – ochrony przez zatruciem czy zaburzeniami prawidłowego funkcjonowania układu pokarmowego. W pewnym momencie postawa neofobiczna zanika u dzieci na rzecz nawyków żywieniowych jakie zostały wypracowane w ich pierwszych latach życia. Komplikacja zaczynają się, kiedy zachowanie to utrzymuje się, co prowadzi w późniejszych latach życia do niebezpiecznej dla zdrowia zbyt małej podaży niezbędnych składników odżywczych w diecie.

Naukowcy dowiedli, że neofobia najczęściej pojawia się u dzieci w wieku od 2 do 6 lat i dotyczy produktów w formie niezmienionej jak również tych w postaci bardziej atrakcyjnej dla oka malucha. Zaburzenie to występuje najintensywniej w wieku 2 lat a stopień jego nasilenia zmniejsza się wraz z wiekiem dziecka.

Jakie mogą być konsekwencje długotrwałej neofobii?

- niedostateczna podaż mikro- i makroelementów wraz z dietą dziecka;

- nieprawidłowy wzrost i rozwój dziecka;

- wystąpienie chorób dietozależnych w późniejszych latach życia.

Czynnikami warunkującymi występowanie omawianego zaburzenia u dzieci w 70% -78% są geny, jednak na jego pojawienie się mogą mieć wpływ także inne składowe.

Zalicza się do nich:

Sposób odżywiania się matki w czasie ciąży

Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdzono, że spożywanie przez przyszłe matki w III trymestrze ciąży konkretnych warzywa miało wpływ na większą akceptację tych samych produktów u dzieci w późniejszym okresie.

Należy pamiętać, że dziecko poznaje pierwsze smaki już w łonie matki, dlatego bardzo istotna jest różnorodna i dobrze zbilansowana dieta kobiet w ciąży.

Sposób żywienia dziecka w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa

Podczas karmienia piersią dziecko wraz z mlekiem matki poznaje nowe smaki. Dlatego ważne jest by dieta była urozmaicona i zawierała duże ilości zdrowych produktów spożywczych.

Nawyki żywieniowe

Naukowcy dowiedli, że u nowo narodzonych dzieci skłonność do produktów słodkich dominowała w stosunku do innych smaków. W późniejszych latach życia w zależności od prowadzonego stylu życia oraz nawyków żywieniowych jakich zostało nauczone dziecko preferencje te rosły lub malały. Można więc stwierdzić, że bardzo istotną rolę w kształtowaniu się wyborów żywieniowych dziecka w późniejszym wieku odgrywają nawyki ukształtowane w jego najmłodszych latach.

Styl życia

U każdego człowieka, nie ważne czy dorosłego czy też dziecka rzeczy nowe mogą wywoływać strach czy też niechęć. Dlaczego więc oczekujemy, że dla młodego człowieka nowe produkty będą czymś ekscytującym? Przysłowiowe rzucenie swojej pociechy na głęboką wodę nie przyniesie oczekiwanych efektów. Lepszym rozwiązaniem jest wprowadzenie równowagi pomiędzy pozytywnymi jak i negatywnymi emocjami. W sytuacji, gdy dziecko nie chce jeść warzyw, nie zmuszajmy naszej pociechy do zjedzenia całego talerza nieznanego produktu, zamiast tego, wprowadźmy nowy element diety w połączeniu z tym, który dziecko zna i lubi. Taka sytuacji pozwoli wyzwolić ekscytację, a nie przerażenie nową sytuacją.

Podczas wprowadzania nowych produktów należy pamiętać o pozytywnej atmosferze przy stole. Niewskazane jest nagradzanie dziecka słodyczami czy zabawkami po zjedzeniu czegoś zdrowego. Takie zachowanie może skutkować pogłębianiem się niechęci do produktu oraz dążeniem jedynie do uzyskania nagrody materialnej. Lepszym rozwiązaniem będzie uśmiech, pochwała czy przybicie piątki. Dzięki temu dany produkt będzie kojarzony przez dziecko z czymś pozytywnym, co przybliży je o krok do akceptacji nieznanej żywności. Należy pamiętać, że nauka to proces stopniowy. Dlatego drogi Rodzicu, nie zniechęcaj się! Dopiero po 10 próbie, Twoje dziecko może polubić nowy produkt spożywczy.

We wczesnych latach życia dziecka ważna jest możliwość poznawania otaczającego świata. Dlatego nie ograniczajcie się jedynie do spożywania nowej żywności sztućcami. Dziecko poznaje przez dotyk, dlatego jedzenie rękoma jest jak najbardziej wskazane.

Charakter

Stwierdzono zależność pomiędzy nieśmiałością, małą otwartością na nowe doświadczenia oraz niestabilnością emocjonalną a częstszym występowaniem neofobii u dzieci.

Drodzy Rodzice, pamiętajcie, że w procesie nauki najważniejszy jest przykład. Nie ma lepszego idola dla dziecka jak rodzic, który prowadzi zdrowy styl życia a co najważniejsze, nie boi się próbować nowych rzeczy.

mgr inż. Weronika Karbowska

Dietetyk

Bibliografia:

1. Kozioł-Kozakowska A, Piórecka B. 2013. Neofobia żywieniowa jej uwarunkowania i konsekwencje zdrowotne. Standardy Medyczne/ Pediatria. 1,1-6.

2. https://dietetycy.org.pl/neofobia-zywieniowa/

Przeczytaj także: Kisiel i budyń z torebki w diecie dziecka?