Nieswoiste choroby zapalne jelit
Autor: Aleksandra Reyer
Do nieswoistych chorób zapalnych jelit (nchzj) zalicza się chorobą Leśniowskiego - Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Szczyt zachorowań przypada na 15-40 rok życia, jednak wciąż przybywa niemowląt, u których diagnozuje się te jednostki chorobowe. Z tego powodu warto poznać ich krótką charakterystykę oraz rolę diety w ich przebiegu.
Pochodzenie tych schorzeń nie jest do końca wyjaśnione, wiadomo jedynie, że na ich rozwój mają wpływ czynniki genetyczne, immunologiczne oraz środowiskowe. U podstaw nchzj leży przewlekły proces zapalny, który w przypadku choroby Leśniowskiego – Crohna może dotyczyć każdego odcinka przewodu pokarmowego od jamy ustnej, aż do odbytu, a we wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego dotyczy wyłącznie jelita grubego. Charakterystyczne jest naprzemienne występowanie okresów zaostrzenia, gdy objawy się nasilają oraz remisji, kiedy objawy ulegają wyciszeniu. Do głównych objawów zalicza się: biegunkę, której może towarzyszyć krwawienie z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, ogólne osłabienie, bóle brzucha, gorączkę, utratę masy ciała. Co ważne – objawy mogą się bardzo różnić u poszczególnych pacjentów, zależą bowiem od umiejscowienia zmian zapalnych, ich nasilenia oraz postaci choroby.
U osób cierpiących na nchzj dochodzi do upośledzenia trawienia i wchłaniania składników odżywczych. Ponadto możliwe jest wystąpienie powikłań metabolicznych w przyszłości. Z tego względu należy zwrócić uwagę na jadłospis osób chorych. Dieta w okresie zaostrzenia ma na celu oszczędzanie chorych jelit oraz szybkie doprowadzenie do stanu wyciszenia objawów. W czasie remisji głównym celem jest utrzymanie tego stanu jak najdłużej.
Należy zwrócić uwagę na kilka prostych wskazówek:
1. Dieta dopasowana indywidualnie
Główną zasadą jest obserwowanie własnego organizmu lub też organizmu naszego dziecka i zwrócenie szczególnej uwagi na to, czy po spożyciu konkretnych pokarmów nie dochodzi do wystąpienia lub nasilenia nieprzyjemnych objawów. Jeśli uda nam się rozpoznać te produkty, powinniśmy ich bezwzględnie unikać. Jednak nieuzasadnione stosowanie diety eliminacyjnej może jedynie spotęgować niedobory pokarmowe. Dlatego też nie należy usuwać z jadłospisu każdego produktu, o którym usłyszymy, że może nam zaszkodzić.
2. Dostarczenie wszystkich niezbędnych składników pokarmowych
Zalecenie uniwersalne i ważne w przypadku każdej osoby, tym bardziej z nieswoistą chorobą zapalną jelit. Uboga dieta, jadłowstręt, skutki uboczne stosowania farmaceutyków, zaburzenia trawienia i wchłaniania składników pokarmowych są powszechne u chorych. Z tego powodu często dochodzi u nich do zaburzeń metabolicznych. Najczęstsze z nich to niedokrwistość oraz osteoporoza, choć należy zauważyć, że powikłania mogą pojawić się ze strony praktycznie każdego narządu. Należy regularnie wykonywać badania i przywiązywać dużą wagę do prawidłowego zbilansowania diety. W niektórych przypadkach może się okazać, że sama dieta nie wystarczy do uzupełnienia niedoborów, więc lekarz może zalecić stosowanie suplementów diety.
3. Właściwe nawodnienie
Jest bardzo istotne ze względu na częste i obfite biegunki, które zaburzają gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu. Najbardziej polecane są woda mineralna oraz słabe herbaty. W okresie remisji można wzbogacić dietę także w inne napoje. W przypadku silnych zaostrzeń zaleca się przejście na dietę płynną na 2-3 dni, a następnie stopniowe jej rozszerzanie. Pamiętajmy, że u dzieci do odwodnienia dochodzi znacznie szybciej niż u dorosłych.
4. Dieta lekkostrawna
W miarę możliwości jadłospis osoby chorej powinien składać się z potraw lekkostrawnych. Dzięki temu przewód pokarmowy nie będzie drażniony. W okresie remisji nie trzeba przestrzegać tego zalecenia rygorystycznie, jednak w czasie zaostrzenia jest to jedna z podstawowych zasad.
Samodzielne ułożenie zbilansowanego jadłospisu dla nas lub naszej pociechy może okazać się zadaniem trudnym, jednak nie niemożliwym. Jeśli mamy wątpliwości lub ciężko nam sobie poradzić z tym wyzwaniem, skonsultujmy się z dietetykiem.
mgr Aleksandra Reyer
Dietetyk
Przeczytaj także: Żywienie dzieci z przewlekłą niewydolnością nerek
