Zaparcia u niemowląt i małych dzieci
Autor: Aleksandra Kilen
Zaburzenia oddawania stolca występują u około 0,3- 8% dzieci. Trudno zdefiniować zaparcia, dlatego ustalono pewne kryteria obejmujące objawy charakterystyczne dla tej dolegliwości. Ogólnie przyjęto, że o zaparciu mówimy wtedy, gdy oddawanie stolca jest rzadsze niż 2-3 razy w tygodniu lub ma on twardą, zbitą konsystencje.
Częstotliwość wypróżniania niemowląt oraz dzieci zmienia się wraz z wiekiem. Niemowlęta, które są karmione naturalnie mogą oddawać stolce nawet po każdym karmieniu, natomiast karmione sztucznie oddają zwykle 2-3 papkowate stolce na dobę. Dzieci starsze wypróżniają się zwykle raz dziennie.
Zaparcia są najczęściej (w 80-85% przypadków) przyczyną zaburzeń czynnościowych, a znacznie rzadziej chorób metabolicznych czy organicznych. Wyróżniamy szereg przyczyn występowania zaparć:
- Czynnościowe: trudności w oddawaniu stolca, zaparcia czynnościowe, nieotrzymanie stolca bez zaparcia
- Psychiczne: sytuacyjne, reakcje na stres
- Dietetyczne: niska podaż błonnika u dzieci, niedostateczna podaż płynów
- Choroby przewodu pokarmowego
- Metaboliczne: choroba Hirchsprunga, wrodzone choroby odbytnicy, skręt jelit i inne,
- Nerwowo-mięśniowe: uszkodzenie rdzenia, wrodzona wiotkość mięśni,
- Zaparcie rzekome: psychiatryczne, wybitny brak łaknienia, u starszych niemowląt karmionych wyłącznie piersią
Przy rozpoznawaniu rodzaju zaburzeń defekacji stosuje się tzw. kryteria rzymskie III, które klasyfikują dolegliwość (trudności w oddawaniu stolca, zaparcia czynnościowe lub nieotrzymanie stolca bez zaparcia). Zaparciom mogą towarzyszyć również inne dolegliwości takie jak: ból brzucha, wzdęcia, niepokój, popuszczanie stolca, zmniejszony apetyt czy mały przyrost masy ciała. Podstawą rozpoznania dolegliwości jest wywiad, badanie przedmiotowe oraz badanie per rectum.
Leczenie zaparć jest trudne i długotrwałe. Zwykle odbywa się z udziałem lekarza, dietetyka, pielęgniarki i psychologa. Składa się z kilku etapów:
Etap I- oczyszczanie jelita
Etap 2- leczenie podtrzymujące obejmujące: zalecenia żywieniowe, aktywność fizyczną, leki przeczyszczające, biofeedback oraz opiekę psychologiczną.
Leczenie żywieniowe polega na zwiększeniu ilości spożywanych płynów. Woda umożliwia działanie błonnika pokarmowego, który reguluję pracę jelit i zapobiega zaparciom. Dodatkowo płyny rozluźniają stolec, dzięki czemu defekacja jest łatwiejsza i mniej bolesna. Dzieci powinny pić niegazowaną wodę mineralną i źródlaną lub rozcieńczone soki i kompoty z suszonych owoców czy herbaty ziołowe. Należy natomiast ograniczyć soki owocowe, napoje wysokosłodzone i gazowane. Dodatkowo dzieci nie powinny pić mocnej herbaty, kakao, czekolady oraz kawy, które zaburzają właściwą pracę jelit.
Podstawą leczenia żywieniowego jest również błonnik pokarmowy. Tzw. dieta bogatoresztkową zwiększa objętość stolca, rozluźnia jego konsystencję oraz przyspiesza pracę przewodu pokarmowego.
Stosując się do zaleceń żywieniowych, a także uwzględniając pozostałe elementy leczenia można skutecznie i trwale zwalczyć tę uciążliwą dolegliwość u dziecka.
Aleksandra Kilen
Dietetyk
Przeczytaj także:
Produkty spożywcze w diecie dziecka po 1 roku życia
