Żywienia dwulatka
Autor: Marlena Maciejewska
W 2011 roku Instytut Matki i Dziecka w przeprowadzonym badaniu „Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku 13-36 miesięcy w Polsce” wykazał, że jedynie 45,5% badanych dzieci miało prawidłowy wskaźnik masy ciała. To bardzo ważna informacja dla nas – dietetyków, lekarzy, rodziców, ponieważ należy zwrócić większą uwagę na to, co jedzą nasze dzieci. A jedzą źle, wykazano, że spożycie produktów mlecznych, jest za małe, co z kolei jest przyczyną niedoborów wapnia i witaminy D. Dieta maluchów jest również uboga w warzywa i owoce, badania wykazały natomiast, że dzieci spożywają za dużo mięsa i wędlin. 90 % z nich spożywa za duże ilości soli a 80% cukru. Dlatego istotne jest to, aby od najmłodszych lat uczyć dzieci zdrowych nawyków żywieniowych, ponieważ wypracowane w młodości zostają na całe życie. Zdrowe nawyki żywieniowe zapewnią dziecku prawidłowy rozwój i dobry start w dorosłość.
Dieta powinna być dostosowana do indywidualnych potrzeb i apetytu dziecka.
Pamiętajmy, że nie możemy go przekarmiać, maluchy mają małą pojemność żołądka i ilość pokarmu powinna być dostosowana do jego objętości. Pokarmy powinny być urozmaicone, a także zapewnić organizmowi odpowiednią podaż energetyczną i odżywczą. Ogromne znaczenie ma również jakość produktów, z których przygotowujemy posiłki.
W ciągu dnia dziecko powinno otrzymać 4-5 posiłków: 3 podstawowe (śniadanie, obiad, kolacja) i 1-2 uzupełniające (drugie śniadanie i/lub podwieczorek). Przerwa pomiędzy posiłkami powinna wynosić ok 3-4 godzin. Regularne spożywanie posiłków zapewnia utrzymanie stałego poziomu cukru we krwi.
2 letnie dziecko jest ciekawe nowych, intensywniejszych smaków. Jedzenie powinno być kolorowe, atrakcyjne a także zróżnicowane pod względem konsystencji i tekstury. Okres ten jest dosyć trudny, ponieważ maluch potrafi już manifestować swoje niezadowolenie poprzez płacz czy krzyk. Nie można temu ulegać, należy konsekwentnie próbować podawać nowe produkty. Ale ważne jest to, aby dziecka nie zmuszać do jedzenia, to ono powinno decydować o tym ile ze, a my dorośli o tym, co zje.
Nowe posiłki można podawać nawet 10-15 razy – czasem potrzeba aż tyle czasu, by maluch przyzwyczaił się do nowego smaku. Niektóre dzieci można zachęcić do spożywania nowych produktów poprzez wspólne przygotowanie posiłków. Można zaangażować dziecko np. w przygotowanie kanapek.
Dieta dwulatka coraz bardziej przypomina dietę starszych dzieci. Układ pokarmowy dziecka jest w pełni rozwinięty już w 2 roku życia. To odpowiedni czas, aby do menu wprowadzić pokarmy, które jedzą starsze dzieci. W tym wieku nie podajemy dziecku zupek czy dań ze słoiczka. To okres, kiedy zaczynają rosnąć zęby, czyli odpowiedni czas, aby wprowadzić do jadłospisu produkty, które można gryźć, żuć.
Technika przygotowywania posiłków zmienia się – jedzenie nie musi być miękkie i papkowate, ale pamiętajmy, że produkty nie mogą być za bardzo twarde i powinny być pozbawione pestek.
W okresie poniemowlęcym dziecko bacznie obserwuje Ciebie, jesteś dla niego wzorem do naśladowania. Maluch bierze z nas przykład, uczy się zachowań, także tych dotyczących kwestii zdrowego odżywiania. Zdrowa dieta dzieci jest jednym z elementów umożliwiających ich optymalny wzrost, rozwój i zdrowie.
Zbilansowana dieta, to taka, która jest urozmaicona a także dostarcza do organizmu dziecka wszystkie niezbędne składniki pokarmowe – białka, tłuszcze a także węglowodany. Należy pamiętać, że na taką dietę składna się również odpowiednia podaż witamin i składników mineralnych, zwłaszcza wapnia, witaminy D.
Dobowe zapotrzebowanie energetyczne dzieci w wieku 13- 36 miesięcy wynosi od 80 kcal u dziewczynek do 85 kcal u chłopców na kilogram masy ciała. Ponad 15% energii powinny stanowić białka, których doskonałym źródłem są jogurty, twarożki, mleko, ryby i jaja.
Tłuszcze powinny dostarczyć ok. 30-40% energii z diety, istotną rolę odgrywa jakość i rodzaj dostarczonego tłuszczu, zwłaszcza ważne jest, aby dostarczyć długołańcuchowych wielonienasyconych kwasów tłuszczowych.
Udział energii z węglowodanów powinien wynosić 55-60%.
W skład zbilansowanej, pełnowartościowej diety wchodzą produkty z różnych grup żywności. Udział poszczególnych grup produktów wyrażony w ilościach porcji:
1) 3 porcje mleka i produktów mlecznych
Produkty z tej grupy są najlepszym źródłem wapnia niezbędnego do prawidłowego rozwoju kości i zębów. To także doskonałe źródło: białka, witaminy D oraz A.
2)1-2 porcje mięsa, ryb, jaj.
Mięso dostarcza dziecku pełnowartościowego białka, witamin z grupy B, witaminy PP, żelaza hemowego oraz cynku.
Ryby zaleca się podawać 1-2 razy w tygodniu, dobrym wyborem będzie np. łosoś, makrela, które stanowią źródło niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych, potrzebnych do prawidłowego rozwoju mózgu.
Tygodniowo można podać dziecku 3-4 jaja (średnio ½ jajka dziennie). Są one bardzo cennym źródłem pełnowartościowego białka, tłuszczu a także witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.
3) 5 porcji produktów zbożowych
Produkty zbożowe są źródłem węglowodanów złożonych – skrobi, błonnika, a także witamin z grupy B, składników mineralnych – głównie fosforu, wapnia, magnezu. W żywieniu dzieci zaleca się urozmaicone gatunki pieczywa – pełnoziarniste, jasne i ciemne. Należy pamiętać, aby wraz z dietą dostarczyć 10 – 14 g błonnika pokarmowego, który korzystnie wpływa na perystaltykę jelit.
4) 1-2 porcji tłuszczu
Tłuszcz jest źródłem energii, która jest niezbędna w czasie intensywnego wzrostu. Są także źródłem rozpuszczalnych w tłuszczach witamin A, D, E.
Polecane są zwłaszcza oliwa z oliwek, olej sojowy, olej rzepakowy.
Masło i margaryny miękkie o wysokiej jakości zalecane są do smarowania pieczywa. Do smażenia i jako dodatek do potraw – oleje roślinne. W żywieniu dzieci należy unikać produktów zawierających utwardzone tłuszcze roślinne, które są źródłem izomerów trans kwasów tłuszczowych. Nie należy ograniczać masła w diecie dziecka do 3 roku życia. Jest ono źródłem tłuszczu i cholesterolu – składników niezbędnych do prawidłowego rozwoju ośrodkowego układu nerwowego. Masło jest także dobrym źródłem witaminy E, A i D.
5) 5 porcji warzyw i 4 porcje owoców
Dostarczają one przede wszystkim witamin (zwłaszcza witaminy C, β-karotenu, kwasu foliowego) i składników mineralnych (m.in. potas, magnez, żelazo, wapń) oraz naturalnych przeciwutleniaczy i błonnika pokarmowego.
Bardzo ważne jest dostarczenie organizmowi odpowiedniej ilość wapnia. Jest on jednym z ważniejszych makroelementów w naszym organizmie a także podstawowym materiałem budulcowym kości i zębów. Dzienne zapotrzebowanie 2 - letniego dziecka jest dość wysokie i wynosi 700 mg. Najbogatszym źródłem dobrze przyswajalnego wapnia jest mleko i jego przetwory. Niedobór tego składnika może prowadzić do osłabienia struktury kości, zwiększonego ryzyka zachorowania na próchnicę oraz zaburzeń wzrostu u maluchów. Niewystarczająca jego ilość w pożywieniu ma niekorzystny wpływ na działanie układu mięśniowego i nerwowego. Wskutek odwapnienia, kości stają się osłabione i skłonne do złamań.
Dlatego pamiętajmy, aby w diecie naszych pociech nie zabrakło mleka, ryb a także żółtego sera.
W związku z niewystarczającą podażą wraz z dietą witaminy D, wiele dzieci ma poważne niedobry tej witaminy. Jej niedobór u dzieci jest przyczyną rozwoju krzywicy . Charakterystycznymi objawami niedoboru są między innymi rozmiękanie kości potylicy, opóźnione ząbkowanie a także próchnica. Dlatego zaleca się jej suplementację, ale dopiero po konsultacji z lekarzem. Witaminę D jako prowitaminę można znaleźć w naturalnych produktach, tj. pełne mleko, masło, jaja, ryby, syntetyzowana jest również pod wpływem promieni UV. Dzienne zapotrzebowanie 2 - letniego dziecka wynosi 15 μg.
W diecie dzieci również bardzo ważną rolę odgrywa woda. Niestety często o niej zapominamy, co jest ogromnym błędem żywieniowym. Odpowiednia ilość dostarczanych płynów warunkuje utrzymanie właściwego stanu nawodnienia organizmu. Zapotrzebowanie na wodę jest warunkowane indywidualnymi potrzebami organizmu , ilość ta jest zależna od masy ciała dziecka. Gdy nasze dziecko waży do 10 kg, powinnyśmy dostarczyć na każdy kilogram masy ciała 1000 ml płynów. Powyżej 10 kg dodatkowo należy podać 50 ml/kg na kilogram masy ciała.
Woda jest niezbędna to życia i zachowania prawidłowych funkcji życiowych. Najlepiej zaspokaja pragnienie. Dzieciom zaleca się wody źródlane, naturalne niskosodowe. Popularne w żywieniu dzieci są także soki z owoców i warzyw, bogate w witaminę C. Zalecane są przeciery, ponieważ zawierają znaczne ilości składników odżywczych. Idealnym rozwiązaniem mogą być tu przeciery z marchewki, brzoskwiń czy pomidorów, są one doskonałym źródłem beta karotenu - prowitaminy A, Największą wartość odżywczą mają soki przygotowane bezpośrednio ze świeżych warzyw lub owoców. Mamy wówczas pewność, że są one w 100% naturalne i zawierają jedynie cukry występujące w owocach lub warzywach. Należy zaznaczyć ze dzieciom w tym wieku nie należy podawać więcej niż ½ szklanki soku.
Prawidłowe odżywanie dzieci w wieku 2 -3 lat, połączone z odpowiednią aktywnością fizyczną warunkuje zmniejszeniem ryzyka otyłości, cukrzycy typu 2 a także chorób o podłożu miażdżycowym. Dlatego tak ważny jest sposób odzywania od najmłodszych lat.
Marlena Maciejewska
Dietetyk
Przeczytaj także: Pożywne warzywo - ziemniak
