Kłopoty z laktacją

Autor: Edyta Kuzara

Każda mama pragnie, aby jej maleństwo było zdrowe i dobrze się rozwijało. W związku z tym, dużo kobiet decyduje się na karmienie naturalne. Niektórym kobietom karmienie piersią nie sprawia najmniejszych trudności, inne potrzebują trochę więcej czasu i praktyki. Większość natomiast obawia się czy ich organizm wyprodukuje dostateczną ilość pokarmu, aby zaspokoić rosnące potrzeby maluszka.

Produkcja mleka kobiecego

Już w czasie ciąży organizm kobiety wytwarza hormony stymulujące rozwój przewodów mlecznych oraz gruczołów i pęcherzyków mlecznych. W drugiej połowie ciąży wzrasta produkcja prolaktyny, hormonu pobudzającego laktację. Drugim ważnym hormonem wpływającym na proces produkcji mleka kobiecego jest oksytocyna. Przyczynia się ona do kurczenia mięśni wokół otoczki brodawki sutkowej, wypychając mleko do przewodów mlecznych. Tym samym stymuluje wypływ pokarmu z piersi. Jako, że odruch ten jest wzbudzany w obu piersiach jednocześnie pokarm wydostaje się również z piersi, którą dziecko aktualnie nie ssie.

Regularne ssanie piersi przez noworodka i niemowlę aktywuje oraz podtrzymuje wytwarzanie zarówno prolaktyny jak i oksytocyny. W związku z tym, jeżeli tylko nie ma żadnych przeciwwskazań, karmienie piersią najlepiej jest zacząć jak najszybciej po porodzie.
Pierwsze karmienie ma ogromny wpływ na karmienie naturalne w przyszłości.

Mleko kobiece

W zależności od okresu laktacji można wyróżnić cztery główne i odmienne rodzaje wydzieliny gruczołu piersiowego: wydzielinę przedporodową, siarę, mleko przejściowe i mleko dojrzałe. Pierwsza z nich powstaje już w trzecim trymestrze ciąży, jako rezultat procesów prowadzących do wytwarzania mleka po porodzie. Mleko początkowe (siara) czyli gęsta wydzielina o żółtawej barwie, produkowana jest do około 5 dni po porodzie. Mleko przejściowe wytwarzane jest przez około 2 tygodnie po porodzie, natomiast około 3 tygodnia po porodzie gruczoły sutkowe przystosowują się do stałej produkcji mleka dojrzałego. Zarówno wydzielina przedporodowa, jak i tzw. siara zawierają wyższe stężenia białek i enzymów oraz wyraźnie mniejsze stężenia laktozy, glukozy i tłuszczów w porównaniu do mleka dojrzałego. Siara zawiera znaczne ilości immunoglobulin (głównie IgA, którą organizm niemowlęcia zaczyna wytwarzać dopiero około 3 miesiąca życia), substancji odpornościowych (przeciwciała, lizozym, laktoferryna), czynników wzrostu, hormonów, składników mineralnych i witamin. W mleku przejściowym stopniowo wzrasta zawartość laktozy, czyli podstawowego węglowodanu oraz tłuszczu, a obniża się ilość białka. Skład mleka dojrzałego również ulega zmianom.

Przyczyny zmniejszenia ilości pokarmu

Powodami ograniczenia produkcji mleka kobiecego są:

• dopajanie i dokarmianie dziecka sztucznym pokarmem – rezultatem jest zmniejszenie częstotliwości ssania piersi przez maluszka, tym samym mniejsza stymulacja produkcji hormonów dopowiedzianych za laktację
• stany chorobowe sutka i brodawki – nie wpływają na produkcję pokarmu, lecz utrudniają lub hamują jego wypływ
• sytuacje stresowe
• zmęczenie fizyczne i psychiczne
• błędy żywieniowe – niska podaż płynów
• brak motywacji do karmienia
• stosowanie smoczka do uspokajania dziecka (zmniejszenie częstotliwości karmień, pogorszenie techniki ssania)
• choroba dziecka (zmniejszenie siły ssania)

Nie należy się martwić niewielką ilością pokarmu od razu po porodzie. Jeżeli dziecko będzie ssało pierś tak często jak tego potrzebuje produkcja pokarmu powinna zwiększać się stopniowo w sposób naturalny, a gęsta i żółtawa siara zacznie zmieniać swoją konsystencję oraz barwę przechodząc w mleko.

„Kryzys laktacyjny”

Nie ma w tym nic dziwnego, że apetyt dziecka zwiększa się w miarę jego rozwoju. Czasami zdarza się, że produkcja mleka nie jest tak duża, by zaspokoić potrzeby maluszka. Taki kryzys laktacyjny, który najczęściej występuje około 14 dni oraz około 6 tygodnia po urodzeniu, powinien samoczynnie minąć po kilku dniach, oczywiście pod warunkiem, że matka nie zacznie dziecka dopajać, dokarmiać bądź podawać smoczka. Głodne dziecko płaczem samo dopomina się częstszego karmienia i ssie pierś dłużej, stymulując tym samym produkcję pokarmu.

Zastój pokarmu

Przyczyną zastoju pokarmu może być przyciasny stanik, ucisk piersi podczas snu lub karmienia, bądź też niecałkowite opróżnianie piersi z pokarmu. Miejsce, w którym wystąpił zastój pokarmu przybiera czerwoną barwę oraz jest bolesne przy dotknięciu. Pojawia się również temperatura (do 38 ° C), a pod palcami często można wyczuć mały guzek. W takim przypadku przed karmieniem należy zastosować ciepły okład, przystawiać maleństwo do piersi jak najczęściej, a karmienie zaczynać od piersi, w której pojawił się zastój. Po karmieniu zaleca się zimny okład i odpoczynek.

Właściwe opróżnianie piersi

Odpowiednią stymulację produkcji pokarmu zapewnia całkowite opróżnienie przynajmniej jednej piersi podczas jednego karmienia. Należy o tym pamiętać, gdyż częsta zmiana piersi podczas tego samego karmienia zaburza wytwarzanie pokarmu oraz wpływa na zakłócenie faz wypływu pokarmu. Warto wiedzieć, że w czasie karmienia zmienia się skład mleka. Na początku jest bardziej wodniste i zawiera więcej laktozy, a pod koniec karmienia staje się gęstsze, gdyż obfituje w białko i tłuszcze. W związku z tym, gdy podczas tego samego karmienia będziesz podawać przez krótki czas obydwie piersi dziecku, otrzyma ono dwie porcje mleka bogatego w węglowodany (laktozę), czego rezultatem może być kolka, a maleństwo szybciej stanie się głodne.

Zastosowanie laktatora

W celu pobudzenia wydzielania pokarmu można skorzystać z ręcznego lub elektrycznego laktatora czyli odciągacza pokarmu. Pomocny może okazać się schemat odciągania pokarmu 7-5-3. W modelu tym laktator przystawia się do każdej piersi najpierw po 7 minut, następnie po 5 minut, a na końcu na 3 minuty. Dobry laktator powinien być lekki, wygodny w użyciu i wyposażony we wkładkę masującą.

Produkty wspomagające laktację

Naturalnym sposobem na zwiększenie laktacji jest po prostu zwiększenie podaży płynów np. w postaci wody mineralnej, kompotów i soków. Jeżeli to nie pomaga można skorzystać z dostępnych na rynku herbatek laktacyjnych. Najczęściej zawierają one zioła o działaniu mlekopędnym - koper włoski, anyż, kminek, ziele rutawicy lekarskiej oraz nasienie kozieradki.

MEDELA - Herbatka BOCIANEK- dla matek karmiących piersią - produkt w formie saszetek do zaparzania. Zawiera nasiona: kopru, anyżu, kminku, liście: melisy, rutawicy, pokrzywy, kozieradki, owoce: dzikiej róży, jabłka, jeżyny.
Saszetkę należy zalać 250 ml wrzątku i zaparzać ok. 10 min. Zaleca się spożywanie 250 ml naparu 3-5 razy na dobę. Produkt nie zawiera żadnych konserwantów ani substancji sztucznych.

HIPP NATAL (Herbatka dla matek karmiących) to produkt w postaci instant. Zawiera glukozę, cukier mleczny – laktozę oraz ekstrakty z ziół (4%) takich jak: anyż, pokrzywa, koper włoski, kminek, melisa, ziele rutwicy lekarskiej.

HERBAPOL (Herbatka ziołowa dla matek karmiących) to produkt w formie saszetek do zaparzania. Składnikami tej ziołowej herbaty są owoc anyżu, owoc kopru, liście melisy oraz kwiatostan lipy. Producent gwarantuje jej skuteczność, bezpieczeństwo i wysoką jakość. Herbatka zarówno wspomaga proces laktacji, jak również wpływa pozytywnie na procesy trawienia u niemowląt, zapobiegając wzdęciom i kolkom jelitowym. Melisa działa w sposób uspokajający, a lipa łagodzi smak naparu.
Herbatkę należy zalać wrzątkiem i zaparzać pod przykryciem 15-20 min. Zaleca się picie 3-4 szklanek naparu dziennie. Nie należy przekraczać zalecanej porcji 3-4 saszetek w ciągu dnia.

Warto pamiętać, że u osób wrażliwych składniki produktu mogą spowodować reakcję alergiczną, wówczas zaleca się natychmiastowe zaprzestanie jego stosowania.

HUMANA – Herbatka dla karmiących mam – herbatka, której składnikami są: cukier, maltodekstryna, wyciągi z owoców i ziół (hibiskus, koper włoski, czerwonokrzew, werbena pospolita, malina, kozieradka pospolita, rutwica lekarska), witamina C, olejek z kopru włoskiego. Nie zawiera anyżku. Koper i ziele werbeny pospolitej wspomagają produkcję mleka oraz wspomagają trawienie. Czerwonokrzew działa uspokajająco i relaksująco.

LACTINATAL – to suplement diety w formie kapsułek. Polecany mamom, które nie tolerują smaku ziół. Produktu tego nie należy stosować długotrwale bez konsultacji z lekarzem.

W skład każdej kapsułki wchodzi: wyciąg z owocu anyżu, suchy ekstrakt z owoców kopru włoskiego i składniki pomocnicze: żelatyna, dwutlenek krzemu (substancja przeciwzbrylająca), dwutlenek tytanu, stearynian magnezu (substancja przeciwzbrylająca), żółty tlenek żelaza, czarny tlenek żelaza, czerwony tlenek żelaza.

Matki karmiące powinny przyjmować preparat 3 razy po 1 kapsułce dziennie, podczas lub po posiłku popijając dużą ilością płynu. Nie należy przekraczać zalecanej dziennie dawki i stosować w przypadku uczulenia na jakikolwiek składnik suplementu.

Podsumowanie:

Najlepszym naturalnym sposobem na zwiększenie ilości pokarmu jest zwiększenie częstotliwości karmień. Należy także pamiętać, że produkcję pokarmu stymuluje właściwe tzn. całkowite opróżnienie przynajmniej jednej piersi podczas jednego karmienia. Dużą rolę odgrywa właściwa podaż płynów (woda mineralna, kompoty, soki). Wspomóc laktację można również przez wprowadzenie do diety herbatek dla karmiących mam (instant lub do zaparzania) lub okresowe przyjmowanie suplementów diety pobudzających produkcję pokarmu. Gdy naturalne środki zawiodą, zawsze można skorzystać z pomocy laktatora (schemat odciągania 7-5-3).

mgr inż. Edyta Kuzara
Dietetyk

Przeczytaj także: Witamina C