Celiakia – objawy choroby
Autor: Paulina Tortyna
Celiakią nazywamy autoimmunologiczną chorobę, która charakteryzuje się trwałą nietolerancją glutenu - białka znajdującego się w pszenicy, życie, jęczmieniu i owsie. Działający toksycznie gluten prowadzi do zaniku kosmków jelita cienkiego czyli maleńkich wypustek błony śluzowej, które zwiększają jego powierzchnię i są odpowiedzialne za wchłanianie składników odżywczych. W wyniku toksycznego działania glutenu wchłanianie pokarmu jest upośledzone, co skutkuje wystąpieniem różnorodnych objawów klinicznych. Celiakia (choroba trzewna) jest schorzeniem o podłożu genetycznym. Jedyną i skuteczną metodą poprawy stanu zdrowia osób chorych na celiakie jest utrzymanie przez całe życie ścisłej diety bezglutenowej.
Choroba trzewna występuje głównie u osób rasy białej, głównie w Europie Północnej i Środkowej, częściej chorują na nią kobiety niż mężczyźni (w proporcji 2:1). Według badań cierpi na nią przynajmniej 1% populacji. Celiakia może ujawnić się w każdym wieku, zarówno u niemowląt wkrótce po wprowadzeniu glutenu do diety, jak również w okresie dojrzewania, ciąży u kobiet, dużego stresu itd. Obecnie najczęściej celiakia diagnozowana jest u osób 30-50-letnich, jednak zdarzają się przypadki choroby u osób starszych.
Objawy choroby mogą być bardzo różne. Jedynie u 10% chorych występują objawy celiakii jawnej, klasycznej, natomiast u 90% osób choroba daje wiele innych nieswoistych dolegliwości, które nie są z nią kojarzone.
Objawy celiakii jawnej:
- bóle, wzdęcia, powiększony obwód brzucha
- biegunki tłuszczowe lub wodniste, również zaparcia
- ubytek masy ciała
- zaburzenia rozwoju u dzieci, w tym głównie niskorosłość
- zmiana zachowania (nadpobudliwość lub męczliwość i apatia), stany depresyjne
- niedobory - głównie żelaza, kwasu foliowego, które wynikają z zespołu złego wchłaniania
Celiakię skąpoobjawową, dużo trudniej rozpoznać, ze względu na niespecyficzne, pozajelitowe, czasem pojedyncze objawy. Choroba może rozwijać się skrycie przez wiele lat, wywołując schorzenia, pozornie niezwiązane z celiakią, a często będące jej jedynym objawem.
Objawy kliniczne celiakii skąpoobjawowej to m.in.: opryszczkowe zapalenie skóry, niedokrwistość, leukopenia, opóźnione dojrzewanie, schorzenia nerek, osłabienie mięśniowe, reumatoidalne zapalenie stawów, padaczka, migrena, częste bóle głowy, depresja, choroba Hashimoto, cukrzyca typu I.
Istnieje również postać utajona celiakii, w której mogą być obecne przeciwciała we krwi, a brak jest zmian jelitowych oraz objawów choroby. W bardzo wielu przypadkach postać utajona z biegiem czasu przechodzi w pełno- lub ubogoobjawową celiakię.
Jeśli rodzic podejrzewa u dziecka bądź u siebie celiakię, powinien przede wszystkim porozmawiać z lekarzem pierwszego kontaktu o niepokojących objawach. Natomiast lekarz pierwszego kontaktu powinien skierować chorego do gastroenterologa, który zleci odpowiednie badania diagnostyczne.
Niezdiagnozowana i nieleczona celiakia prowadzi do poważnych problemów zdrowotnych m.in. osteoporozy, zaburzeń psychicznych, zmniejszenia płodności, nowotworów układu pokarmowego, dlatego bardzo ważna jest wczesna diagnostyka i ścisłe przestrzeganie diety bezglutenowej.
mgr inż. Paulina Tortyna
Dietetyk
Przeczytaj także: Żywienie dziecka (4-6 lat) z anemią
