Czy kobiety w ciąży oraz małe dzieci mogą stosować dietę wegetariańską?

Autor: Marta Jung

Istnieje wiele kontrowersji stosowania diety wegetariańskiej, m.in. czy dostarcza wszystkich niezbędnych składników mineralnych takich jak żelazo, witamin, np. wit. B12 oraz czy ilość białka jest na odpowiednim poziomie. Tak wiele obaw budzi zwłaszcza stosowanie tej diety u małych dzieci lub przyszłych matek, które są zainteresowane zdrowym stylem życia. Poszukują one nowych alternatyw, by jak najlepiej zadbać o swoje zdrowie i przyszłych pociech. Występuje także wiele stereotypów związanych z wegetarianizmem (Śliwińska i wsp., 2014).

Co budzi wątpliwości?

Czy dieta wegetariańska jest zdrowa, czy odchudza, czy jest odpowiednia dla dziecka?
Czy wegetarianie jedzą ryby, ser, jajka?

Dlatego potrzebna jest edukacja w zakresie diety wegetariańskiej w szerszym kręgu odbiorców w celu ugruntowania prawidłowej wiedzy na jej temat.

Na czym polega zatem wegetarianizm?

Na świadomym i celowym wykluczeniu produktów mięsnych z diety, w tym ryb i owoców morza, a w niektórych odmianach także produktów odzwierzęcych (weganizm, frutarianizm, witarianizm).

Jest to dieta wybierana z różnych powodów, m.in. moralnych, ekologicznych, czy zdrowotnych.

Produktami zakazanymi oprócz mięsa, ryb i owoców morza, jest też smalec orazżelatyna. Często wegetarianie zapominają o żelkach (żelatyna) i pączkach (smalec), jeśli nie są do końca świadomi pochodzenia tych produktów.

Wyróżniamy różne rodzaje diet wegetariańskich:

- laktoowowegetarianizm - z diety wykluczają mięso i ryby, ale spożywają mleko i jaja

- laktowegetarianizm - wykluczają mięso, ryby i jaja

- owowegetarianizm - wykluczają mięso, ryby, mleko i produkty mleczne, ale spożywają jaja

- weganizm - wykluczenie wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego (mięso, ryby, mleko, jaja, miód)

- witarianizm – spożywanie tylko warzyw i owoców

- frutarianizm – spożywanie tylko owoców

Jakie mamy główne kontrowersje stosowania diety wegetariańskiej?

Wegetarianka w ciąży jest bardziej narażona na niedokrwistość, ponieważ żelazo ze źródeł roślinnych jest słabo przyswajalne. W takich przypadkach lekarz zaleca suplementację żelazem. Warto także zadbać, aby produkty z żelazem łączyć z witaminą C, która ułatwia przyswajanie żelaza.
Bardzo ważne w diecie wegetarianki są ryby oraz jaja, które dostarczają wiele substancji odżywczych i witamin. Oczywiście te produkty kobiety w ciąży mogą spożywać tylko w formie przetworzonej, nie jest zalecana ich surowa postać.

Gdy przyszła matka jest weganką należy odpowiednio zbilansować dietę, a także często z pomocą suplementacji preparatami wieloskładnikowymi.

Aby zastąpić mięso w diecie, czyli źródło białka należy zadbać, by w diecie wegetarianki znajdowały się duże ilości nabiału,roślin strączkowych, chleba pełnoziarnistego oraz orzechów.

A co z dziećmi?

Jeżeli chodzi o stanowisko IŻŻ, to: Prawidłowo zbilansowana dieta laktoowowegetariańska i laktowegetariańska zapewnia niezbędne składniki odżywcze i może być stosowana u dzieci i młodzieży. Dowody naukowe podobnie wskazują , że u dzieci będących na zróżnicowanej diecie wegetariańskiej wskaźniki określające wzrastanie i rozwój są prawidłowe (Renda, Fischer, 2010).

Według badania o postawach i zachowaniach wegetarian w Polsce zgodność wegetarianizmu z zasadami racjonalnego odżywiania jest zależna od rodzaju diety. W przypadku semiwegetarianizmu oraz laktoowowegetarianizmu znacznie łatwiej ułożyć jest dietę zgodną z zasadami racjonalnego odżywiania. Z kolei diety ściśle wegetariańskie zawierają niepełnowartościowe białko, a niektóre składniki mineralne (wapń, cynk, żelazo) są bardzo trudno przyswajalne z produktów roślinnych. Tylko odpowiednio zbilansowana dieta wegetariańska jest w stanie dostarczyć wszystkie niezbędne składniki odżywcze (Pyrzyńska, 2015).

Stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetycznego odnośnie diet wegetariańskich: „Dobrze zaplanowane diety wegetariańskie są odpowiednie dla osób na wszystkich etapach życia, włącznie z okresem ciąży i laktacji, niemowlęctwa, dzieciństwa, dojrzewania, oraz dla sportowców.”

Podsumowując , odpowiednio zbilansowaną dietę wegetariańską można stosować na każdym etapie życia.
Diety takie są w stanie zapewnić organizmowi niezbędne substancje odżywcze pod warunkiem odpowiedniego doboru produktów roślinnych oraz stosowania produktów pochodzenia zwierzęcego, tj. mleka, jaj. Wyjątkiem są diety ściśle wegetariańskie, które nie są zalecane przez dietetyków.

Pytania i kontrowersje dotyczące diety wegetariańskie często wynikają z niewiedzy, dlatego warto dokształcać się w tym zakresie zanim podejmie się stosowanie diet roślinnych.

inż. Marta Jung

Specjalista ds. Żywienia

Źródła:
- Muchacka R., Kukla M.: Odżywianie kobiet w czasie ciąży, [w:] PRACE NAUKOWE WSZIP NR 42 (3)2017
- Odpowiedź na petycję. Instytut Żywności i Żywienia - WegeMaluch.pl
- Pyrzyńska E.: Dieta wegetariańska w świetle zasad prawidłowego odżywiania-postawy i zachowania wegetarian w Polsce. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. 2015, 906: 27-36.
- Renda M., Fischer P.: Diety wegetariańskie dzieci i młodzieży, Pediatria po Dyplomie 2010, 14(2): 68-76
- Stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetycznego odnośnie diet wegetariańskich, 2009: http://empatia.pl/magazyn/teksty/stanowisko_ADA_w_sprawie_diet_wegetarianskich_2009.pdf
- Śliwińska A., Olszówka M., Pieszko M.: Ocena wiedzy na temat diet wegetariańskich wśród populacji trójmiejskiej. Zeszyty naukowe akademii morskiej w Gdyni, 2014: 86

Przeczytaj także: Dieta wegańska dla dzieci cz 1. – wapń, żelazo i witamina B12