Kwas foliowy- czy dieta wystarczy?
Autor: Karolina Macała
Zasadność zwiększenia podaży kwasu foliowego u kobiet w okresie prekoncepcyjnym i w czasie ciąży jest niepodważalna. Wieloletnie badania potwierdzają jego niesamowicie wysoką wartość prewencyjną względem wielu wad wrodzonych u dzieci. Najczęściej wspomina się tu wady wrodzone cewy nerwowej, ale obecnie naukowcy postulują o dużo większej wartości tej witaminy. Udowodniono bowiem również zmniejszone występowanie wad serca czy rozszczepów wargi i podniebienia u dzieci matek suplementujących kwas foliowy a kolejne badania nadal są w toku. Pytaniem natomiast pozostaje nadal kwestia momentu dostarczenia kwasu foliowego do organizmu i jego formy. Jeśli chodzi o czas suplementacji to największe organizacje zdrowotne w tym WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) i PTG (Polskie Towarzystwo Ginekologiczne) doszły do jednoznacznych wniosków: suplementację trzeba rozpocząć już w okresie starania się o dziecko najlepiej 3 miesiące przed koncepcją. Jednak ze względu na dużą ilość nieplanowanych ciąż niektóre towarzystwa proponują by każda kobieta w okresie reprodukcyjnym aktywna seksualnie stosowała suplementację na wypadek nieplanowanego zajścia w ciąże. Według tych wytycznych określona jest również forma dostarczenia kwasu foliowego w okresie zwiększonego zapotrzebowania, którą jest dodatkowa suplementacja farmakologiczna. Czy zatem prawidłowo zbilansowana dieta nie wystarczy? I czy w przypadku suplementacji dieta nie ma znaczenia?
Oczywiście ideałem jest dieta zabezpieczająca nasz organizm we wszystkie składniki odżywcze co w zdecydowanej większości przypadków się sprawdza – jednak jeśli chodzi o kwas foliowy dieta może nie wystarczyć. Niestety w dzisiejszych czasach dostępna jest żywność coraz mniej wartościowa. Warzywa i owoce produkowane na masową skale nie zawierają tylu witamin i minerałów co przed kilkudziesięcioma latami. Nas jako konsumentów stawia to w trudnej sytuacji a rynki farmaceutyczne zalewają nas coraz to nowszymi suplementami. Szczególnie kłopotliwe może okazać się zapewnienie wszystkich niezbędnych składników w diecie kobiet planujących ciąże, ciężarnych lub karmiących.
W tych szczególnych momentach na szali stawiane jest również zdrowie dziecka a odpowiednie odżywienie staje się bardzo istotne. W większości przypadków prawidłowo zbilansowana dieta jest w stanie całkowicie pokryć wymagania żywieniowe kobiety i dziecka jednak nie jest to tak oczywiste w przypadku kwasu foliowego. Niestety ta witamina ulega bardzo dużym stratom w czasie przygotowywania potraw. Jej straty mogą wynosić nawet do 90% co oznacza, że wyjściowo bogate w foliany produkty w gotowej potrawie nie zawierają już tyle witaminy by zapewnić jej odpowiednią podaż. W przeciwieństwie do swoich naturalnych odpowiedników syntetyczny kwas foliowy dostępny w formie suplementów wchłania się niemal w 100%. Dodatkowo przeprowadzone badania na terenie Polski wskazują, że zwyczajowa dieta Polek nie zabezpiecza nawet w połowie dziennego zapotrzebowania. Te argumenty stanowią podstawę do tego, żeby każdej kobiecie w czasie planowania ciąży zalecać przyjmowanie suplementów szczególnie, że nie wykazuje się szkodliwych efektów jej nadmiernej podaży. Tylko tym sposobem zyskujemy pewność, że do organizmu dostarczymy odpowiednią ilość kwasu foliowego i w pełni ochronimy nasze dziecko.
Czy dieta w takim razie nie jest w ogóle istotna?
Oczywiście że jest. Należy pamiętać, że suplementacja to jedynie uzupełnienie prawidłowo zbilansowanej diety. Prawidłowo skomponowana dieta bogata w kwas foliowy jest bardzo istotna przede wszystkim u młodych kobiet. Dzięki niej organizm kobiety będzie lepiej zabezpieczony na wypadek nieplanowanej ciąży, a jak wskazują badania właśnie w tej grupie suplementacja folianami była najmniejsza. Dodatkowo zyskujemy pewność, że zaczynając naszą suplementację prekoncepcyjną nie startujemy ze zbyt niskiego poziomu tej witaminy w organizmie i że zdążymy zgromadzić zapasy dla siebie i przyszłego potomstwa.
Dieta bogata w foliany będzie zawierała duże ilości zielonych warzyw, owoców cytrusowych, pełnoziarnistych produktów, jajek oraz strączków tj. soi, fasoli i grochu. Bogata w foliany jest również wątróbka jednak w czasie ciąży nie należy jej zbyt często spożywać (kilka razy na miesiąc) bo zawiera również duża ilość witaminy A, która w nadmiarze może mieć szkodliwy wpływ na płód. Produkty bogate w foliany należy przechowywać w ciemnym i chłodnym miejscu a podczas obróbki należy skracać ją do minimum bo jak najbardziej ograniczyć straty witaminowe. Dodatkowo dietę można wspomagać wodami mineralnymi z dodatkami witamin między innymi kwasu foliowego.
Bogata w foliany dieta i dodatkowa suplementacja w czasie przygotowywania się do ciąży zabezpieczy zdrowie nie tylko rozwijającego się dziecka ale i matki. Warto dbać o naturalnie wzbogacanie diety produktami zawierającymi duże ilości kwasu foliowego, ale nie należy ignorować zaleceń dotyczących suplementacji żeby stuprocentowo zabezpieczyć przyszłe dzieci.
mgr Karolina Macała
Dietetyk
Przeczytaj także: Wymioty, refluks oraz zapalenie przełyku w ciąży
