Pregoreksja – czym jest i do czego prowadzi?

Autor: Paulina Jonkisz

Pewna część kobiet w ciąży wychodzi z założenia, że powinno się „jeść za dwoje”. Pozwalają sobie na wszelkiego rodzaju zachcianki – lody, ciasteczka, batoniki, bo przecież „muszą dbać nie tylko o siebie, ale też swojego dziecko”. Oczywiście to błędne założenie. Na całe szczęście coraz więcej przyszłych mam zdaje sobie sprawę z tego, ze je się „dla dwojga”, dbając przede wszystkim, o jakość produktów spożywczych, przy tylko nieznacznie zwiększonej ilości pokarmów. Niestety cienka jest linia pomiędzy zachowaniem racjonalnej, zdrowej diety w ciąży, a przesadnym dbaniem o linię i unikaniem każdego nowego kilograma.

„Ciąża” waży około 12kg. Mówiąc to, mamy na myśli masę ciała dziecka, łożysko, macicę, powiększone piersi, obrzęki, zwiększoną ilość krwi, wody płodowe oraz wzrost zawartości tkanki tłuszczowej. Kobieta o prawidłowej masie ciała przed ciążą, wzorcowo powinna właśnie tyle przytyć. Krótko po porodzie można stracić nawet 8 kg! ( tyle przecież ważą „składowe ciąży” wymienione powyżej). Około 4kg, które zostaną to tkanka tłuszczowa, której zawartość zwiększyła się w ciąży. Ale jakim problemem jest utrata tego nadmiaru, jeżeli mamy zajmować się maluszkiem, który pochłania wiele sił i energii?

Natomiast kobiety z niedowagą powinny przytyć powyżej tych 12kg. Nie istnieją konkretne wytyczne, ile tych kilogramów powinno przybyć w zależności od stopnia niedowagi. Przyjmuje się, że powinno to być 14-16kg.

Pregoreksja

Unikanie nadmiaru kilokalorii w ciąży nazywane jest pregoreksją. To zaburzenie psychiczne podobne w objawach do anoreksji, tyle że pojawia się w ciąży. Kobieta z tym problemem chorobliwie boi się przytyć, waży się codziennie po kilka razy, unika większych ilości pożywienia, a pokarmy wysokokaloryczne wyklucza z diety w ogóle. Problem pojawił dosyć niedawno, niestety przybiera na sile. Wynika to z promowanej przez media bardzo smukłej sylwetki – także w ciąży. Panie starające się być perfekcjonistkami są najczęstszymi ofiarami tej choroby. Zwłaszcza wtedy, gdy ciąża jest niespodzianką, a przyszła mama nie jest do niej psychicznie przygotowana.

Do czego może doprowadzić pregoreksja?

Problemy u mamy

Niedobór ważnych składników odżywczych – białek, węglowodanów, tłuszczy oraz witamin i minerałów przyszła mama odczuje już w ciąży. Kobiecy organizm, gdy „zaprogramuje się” na cykl „ jestem w ciąży” będzie przeznaczał na rozwój płodu wszystkie niezbędne składniki, które powinny pochodzić z diety mamy. Pozostałe nadwyżki przeznaczy na prawidłowe działanie organizmu kobiety. Dieta powinna zapewnić pokrycie wszystkich tych potrzeb. Gdy mama będzie się odchudzać i spożywać zbyt mało pokarmów, ważnych składników może wystarczyć jedynie na pokrycie potrzeb dziecka. Za to kobieta może odczuwać nieprzyjemne skutki odchudzania się:

• anemia – zmniejszenie liczy i wielkości posiłków bogatych w pełnowartościowe białko, a więc unikanie mięsa, ryb, jaj, wędlin oraz nabiału niesie ryzyko niedoborów żelaza. Jest to prosta droga do wystąpienia niedokrwistości. Mogą pojawić się zawroty głowy, bladość i szorstkość skóry, osłabienie mięśni, zaburzenia rytmu serca.
• nadciśnienie wywołane ciążą – brak lub niedobory wapnia w diecie ( dieta uboga w nabiał) oraz zbyt mała ilość odpowiedniej jakości tłuszczów jest jednym z powodów pojawienia się nadciśnienia w ciąży. Razem z białkomoczem jest objawem gestozy – zatrucia ciążowego, czyli tzw. stanu przedrzucawkowego. Może dojść do rzucawki niebezpiecznej dla życia matki i dziecka.
• osteoporoza – długotrwały niedobór wapnia oraz witaminy D w diecie może w dalszej perspektywie spowodować obniżenie zwapnienia kości oraz doprowadzić do ich kruchości ( osteoporozy) w przyszłości.
• problemy skórne – zapalenie skóry, języka, oczu, zajady w kącikach ust, łupież, łojotok – wywołane niedoborami witaminowo – mineralnymi
• zaparcia – zmniejszenie ilości spożywanych pokarmów prowadzi do spadku spożycia błonnika pokarmowego. Tempo pracy przewodu pokarmowego ulega zwolnieniu – brakuje substancji, która normalnie pobudza go do pracy. Treść pokarmowa zalega w jelitach prowadząc do uporczywych zaparć oraz wzdęć.
• spadek poziomu glukozy ( hipoglikemia) we krwi – zazwyczaj pierwszą zasadą będąc na diecie jest ograniczanie lub wykluczanie produktów spożywczych obfitujących w cukry proste oraz w węglowodany złożone. Nie ma problemu , jeżeli unikamy słodyczy – czyli cukrów prostych. Nie za dobrze, gdy ograniczamy spożycie zdrowych i niezbędnych do prawidłowej pracy naszego organizmu węglowodanów złożonych. Dieta bez pieczywa, kasz, makaronów, ryżu czy ziemniaków oraz bez grama cukru lub słodyczy może doprowadzić do znacznych wahań poziomu cukru we krwi. Bóle głowy, drażliwość czy stan pobudzenia to tylko pierwsze i mało poważne skutki hipoglikemii. Życie matki jest zagrożone, gdy dochodzi do drgawek oraz utraty przytomności. Naprzemienny wzrost i spadek poziomu glukozy we krwi jest istotnym czynnikiem zwiększającym ryzyko poronienia.
• częstsze infekcje – osłabiony organizm, który próbuje czerpać wystarczającą ilość energii ze znikomej ilości przyswajanych kilokalorii nie ma już sił, by zwalczać bakterie czy wirusy. W takim stanie nietrudno o chorobę. A każda infekcja – od zwykłego przeziębienia do poważnego zapalenia płuc jest bardziej skomplikowana w leczeniu z uwagi na ochronę rozwijającego się dziecka.

Problemy u dziecka

Niczym wydają się wyżej wymienione skutki odchudzania się mamy w jej organizmie w porównaniu do problemów, które mogą pojawić się u dziecka.

• niska masa urodzeniowa, wcześniactwo – znacząco zwiększa ryzyko śmierci oraz występowania infekcji. Mówi się o zależności pomiędzy masą ciała kobiety a ciężarem dziecka: im kobieta lżejsza, tym noworodek waży mniej
• wrodzona kseroftalmia – niedowidzenie o zmierzchu. Może pojawić się, gdy w organizmie matki występują niedobory witaminy A. Dieta uboga w takie produkty jak: ryby, jajka, warzywa zielone ( groszek, fasolka szparagowa), brzoskwinie, morele, nektarynki, dynię oraz marchew może doprowadzić do niedoborów tego związku oraz beta-karotenu, który w organizmie przekształca się w witaminę A.
• zaburzony rozwój intelektualny i fizyczny dziecka – wywołany niedoborem jodu w diecie matki. Dziecko w łonie matki wykorzystuje jod do budowy tarczycy. Jeżeli matka nie zaopatrzy się w ten składnik, dojdzie do upośledzenie umysłowego i fizycznego u dziecka. W diecie głównym źródłem jodu jest sól spożywcza jodowana, znajdująca się praktycznie we wszystkich produktach spożywczych
• wady cewy nerwowej, takie jak : bezmózgowie, rozszczep kręgosłupa, przepuklina oponowo – rdzeniowa czy przepuklina oponowo – mózgowa. Każda z wymienionych wad jest letalną – śmiertelną bądź też skutkuje poważnym kalectwem. Zgon dziecka następuje krótko po urodzeniu lub jeszcze w łonie matki. Tak poważne w skutkach wady mogą pojawić się, gdy matka unika większości popularnych produktów spożywczych, np. kalafiora, brokułu, sałaty zielonej, jaj, wątróbki, pomarańczy i wielu innych, które obfitują w niezbędny dla rozwoju dziecka kwas foliowy.

Planując dziecko warto zatem zastanowić się nad skutkami nieracjonalnego odchudzania w ciąży. Czy jesteśmy w stanie zaryzykować życiem swoim oraz swojego dziecka tylko po to, aby nie przytyć?

Paulina Jonkisz
Dietetyk

Przeczytaj także: Dieta w ciąży - dużo przytyłam