Wapń – niezbędny makroelement

Autor: Marta Hyla

Układ kostny naszego organizmu zbudowany jest w głównej mierze z wapnia. Aż 99% tego składnika mineralnego obecnego w naszym organizmie zdeponowana jest głównie w kościach i zębach. Wapń stanowi również podstawowy element strukturalny paznokci. Poza funkcją budulcową, którą pełni ten składnik mineralny, wapń wywiera również wpływ na szereg innych, bardzo ważnych przemian zachodzących w organizmie. Wapń odpowiada m.in. za:

• utrzymanie odpowiedniej przepuszczalności błon komórkowych (zmniejszając przepuszczalność błon komórkowych łagodzi alergie pokarmowe),
• prawidłowe przewodnictwo w komórkach nerwowych oraz kurczliwość tkanki mięśniowej,
• zachowanie równowagi kwasowo-zasadowej,
• przyswajanie żelaza,
• prawidłowe krzepnięcie krwi,
• aktywację enzymów trawiennych tj. lipazy (enzymy trawiące tłuszcze), podpuszczka (enzym trawienny występujący u niemowląt, trawiący białko),
• prawidłowy przebieg procesów przemiany materii związanych m.in. z uwalnianiem energii.

Jeśli organizm narażony jest na niedobór wapnia przez dłuższy okres czasu może nastąpić odwapnienie organizmu. Konsekwencją tego procesu może być wystąpienie tężyczki. Tężyczka jest chorobą charakteryzującą się występowaniem mrowienia w obrębie ust i języka oraz palców i nóg. Ponadto przejawia się bólami mięśni, a także kurczami mięśni twarzy oraz kończyn górnych i dolnych.

U najmłodszych największym zagrożeniem związanym ze zbyt niską podażą wapnia jest krzywica oraz niski wzrost. Krzywica charakteryzuje się nieprawidłowym uwapnieniem młodych kości oraz niedostatecznym przyrostem chrząstek nasadowych.

U dorosłych niedobór wapnia w diecie przyczynia się do wystąpienia demineralizacji kości mającej swe początkowe konsekwencje w ich deformacji. W późniejszym stadium dochodzi do spadku masy kostnej i ostatecznie mamy do czynienia z osteoporozą. Osteoporoza skutkuje podatnością kości na złamania. Na wystąpienie tej choroby u dorosłych ma wpływ nie tylko aktualny sposób odżywiania, ale przede wszystkim to, jaką gęstość kości osiągnięto w wieku rozwojowym. Dlatego tak ważne jest zadbanie o prawidłową podaż tego pierwiastka w diecie naszych pociech.
Produkty spożywcze obfitujące w ten składnik mineralny to przede wszystkim mleko i jego przetwory oraz konserwy rybne tj. szprotki, sardynki (wapń wchodzi w skład ich kośćca).

Wapń znajduje się również w jajach oraz produktach pochodzenia roślinnego, głównie w produktach pełnoziarnistych, warzywach liściastych, suchych nasionach roślin strączkowych oraz orzechach.

Normy dziennego spożycia wapnia dla najmłodszych kształtują się na poziomie:

•Dzieci od 1 do 3 roku życia: 800-1000 mg/dzień
• Dzieci od 4 do 9 roku życia: 800 mg/dzień

Bardzo ważne jest pokrycie dziennego zapotrzebowania na wapń zarówno w okresie rozwojowym kości, gdy dzieci intensywnie rosną, jak również w późniejszym okresie, gdy kości osiągają tak zwaną „masę szczytową” (do około 26 roku życia). W okresie od 10go do 26go roku życia normy dziennego spożycia wapnia zarówno w przypadku płci żeńskiej jak i męskiej kształtują się na poziomie 1200 mg/dzień.

mgr inż. Marta Hyla
Dietetyk

Przeczytaj także: Odwodnienie organizmu