Produkty zastępujące mleko kobiece
Autor: Karolina Growiec
Najlepszym pokarmem dla niemowląt jest bez wątpienia mleko matki. Niestety jednak, w niektórych przypadkach karmienie dziecka własną piersią czy mlekiem kobiecym nie jest możliwe. W takich sytuacjach z pomocą przychodzą produkty zastępujące mleko kobiece, czyli mleka modyfikowane.
Z czego wytwarzane są produkty zastępujące mleko kobiece?
Głównie produkowane są z odpowiednio zmodyfikowanych białek mleka krowiego, od niedawna na rynku możemy także znaleźć preparaty na bazie mleka koziego. Poza tym, do produkcji używane są izolaty białka sojowego czy hydrolizaty białka. Wartość energetyczna takiego mleka powinna wynosić 60-70kcal na 100ml produktu.
Początkowe i dalsze żywienie niemowląt
Preparaty do początkowego żywienia niemowląt w całości zaspokajają zapotrzebowanie na składniki odżywcze niezbędne w pierwszych miesiącach życia dziecka. Nazywane są „mlekiem początkowym”, stosowane do 6 miesiąca życia.
„Mleko następne”, czyli preparaty do dalszego żywienia niemowląt przeznaczone są do stosowania już w trakcie rozszerzania diety i wprowadzania produktów uzupełniających (na opakowaniach są oznaczone nr 2).
Produkty na bazie mleka krowiego
Mleko krowie różni się składem od mleka kobiecego. Ilość białka w mleku krowim wynosi 3,3g/100ml [w dojrzałym mleku kobiecym 1g/100ml]. Białka serwatkowe w stosunku do kazeiny występują w proporcji 20/80 [mleko kobiece: 60/40]. Dominującym białkiem serwatkowym w mleku krowim jest beta-laktoglobulina [w mleku kobiecym występuje w śladowych ilościach, a głównym białkiem jest odżywcza alfa-laktoglobulina]. Beta-laktoglobulina często odpowiada za alergię na bmk (białka mleka krowiego).
W preparatach mleka modyfikowanego zawartość białka utrzymywana jest na poziomie 1,2-1,3g/ 100ml.
Zawartość tłuszczu w mleku kobiecym i krowim jest porównywalna.
Podstawowym węglowodanem zarówno w mleku kobiecym jak i krowim jest laktoza (odgrywająca istotną rolę przy wchłanianiu wapnia i magnezu).
Wiele aktualnie dostępnych preparatów wzbogaconych jest o oligosacharydy. Ze względu na ich złożoność i różnorodność ich dokładnie odtworzenie nie jest możliwe. Mogą mieć one potencjalnie korzystny wpływ na konsystencję stolca poprzez zwiększenie w jelitach ilości bakterii z rodzaju Bifidobacterium. Oligosacharydy naturalnie występują w mleku kobiecym.
Substancje zagęszczające (skrobia ziemniaczana, kukurydziana lub ryżowa, mączka z ziaren chleba świętojańskiego) wpływają na zmniejszenie ulewania (regurgitacji). Mleko modyfikowane z dodatkiem substancji zagęszczających powinno być podawane pod nadzorem lekarza i tylko dla niemowląt z chorobą refluksową. Nie są odpowiednie dla dzieci rozwijających się prawidłowo, którym zdarza się ulewanie bez innych symptomów.
Nasilone ulewanie po mieszankach na bazie mleka krowiego może być objawem nadwrażliwości pokarmowej na bmk lub choroby refluksowej przełyku.
Preparaty bezlaktozowe
Głównymi węglowodanami są glukoza i syrop glukozowy lub maltoza i maltodekstryna.
Preparaty sojowe
Wskazaniem do stosowania preparatów sojowych są: galaktozemia, wrodzony lub wtórny niedobór laktazy, względy religijne, dieta wegetariańska.
Źródłem białka jest izolowane białko soi, a źródłem tłuszczów są oleje roślinne (np. słonecznikowy, palmowy, sojowy). Nie zawierają laktozy, a występujące w nich węglowodany to sacharoza, skrobia kukurydziana czy skrobia z tapioki. Preparaty są wzbogacane w składniki mineralne w większej ilości niż inne mleka modyfikowane, ponieważ obecność fitynianów utrudnia ich wchłanianie, zawłaszcza wapnia i fosforu.
Ze względu na występowanie częstych alergii na soję, preparaty te są podawane z dużą ostrożnością. Przed zastosowaniem preparatów u niemowląt, które nie skończyły 6 miesiąca życia należy wykonać próbę prowokacji w celu potwierdzenia tolerancji soi. Ich niewątpliwą zaletą, w porównaniu do hydrolizatów białek jest smak (znacznie lepszy) oraz niższa cena.
Należy zwrócić uwagę, iż mowa jest o preparatach sojowych przeznaczonych dla niemowląt, a nie o napojach sojowych (mleka sojowego), nieodpowiedniego do stosowania w żywieniu niemowląt.
Istotnie duża zawartość glinu w preparatach sojowych w porównaniu z mlekiem kobiecym może niekorzystnie wpływać na wchłanialność wapnia z przewodu pokarmowego czy odkładanie się w tkance kostnej oraz nasilać osteopenię, zwłaszcza u wcześniaków.
Hydrolizaty białka
Hydrolizaty to produkty, których cząsteczki białka zostały podzielone na krótsze łańcuchy, co ma na celu zmniejszenie ich zdolności do działań alergizujących. Jednocześnie, niestety, pogarsza to smak i zapach gotowych preparatów.
Hydrolizaty dostępne w Polsce możemy podzielić na hydrolizaty kazeiny i hydrolizaty białek serwatkowych (w niektórych krajach dostępne są także hydrolizaty białek ryżu).
W zależności od stopnia hydrolizy wyróżniamy hydrolizaty:
- o znacznym stopniu hydrolizy – stosowane w przypadku alergii na białka mleka krowiego i/lub soi (diagnostyka, leczenie, zapobieganie) oraz w przypadkach różnych zaburzeń ze strony trawienia czy wchłaniania.
- o nieznacznym stopniu hydrolizy – oznaczone są symbolem HA (hipoalergenowe). Nie są zalecane przy alergii na bmk, a jedynie przy zapobieganiu zachorowania na choroby alergiczne.
W niektórych preparatach zmodyfikowane zostają także tłuszcze (dodatek MCT) i węglowodany (zastąpienie laktozy poprzez glukozę).
Przygotowywanie mleka modyfikowanego w warunkach domowych
1. Każdorazowo, świeżą porcję mleka należy przygotowywać bezpośrednio przed posiłkiem.
2. Nie należy ponownie wykorzystywać niedojedzonych resztek mleka – należy je wyrzucić.
3. Nie należy przetrzymywać już przygotowanych do spożycia mieszanek w termosach ani innych podgrzewaczach, natomiast można trzymać w takich pojemnikach wodę niezbędną do przygotowania mieszanki, by sporządzić ją bezpośrednio przed karmieniem.
Karolina Growiec
Dietetyk
Przeczytaj także: Kofeina w trakcie ciąży i laktacji
Zamów Indywidualną Dietę Dla Siebie lub Dziecka: Jadłospis Indywidualny dla Dziecka
