Programowanie zdrowotne – zachowania żywieniowe matki mające wpływ na zdrowie dziecka
Autor: Żaneta Michalak
Badania epidemiologiczne potwierdzają, że w rozwoju płodu występują okresy krytyczne, podczas których dziecko jest szczególnie podatne na dane czynniki żywieniowe. Z kolei to, w jaki sposób dziecko przejdzie przez te okresy ma ogromny wpływ na jego zdrowie w dorosłym życiu.
Nazywamy to zjawisko programowaniem metabolizmu – potwierdza się bowiem związek pomiędzy na przykład niską masą urodzeniową, a występowaniem w dorosłości takich schorzeń, jak insulinooporność, nadciśnienie, otyłość, cukrzyca.
Hipotezy wyjaśniające koncepcję programowania zdrowotnego:
a) Oszczędnego fenotypu – tłumaczy wpływ niedożywienia w okresie ciąży na występowanie zaburzeń funkcji i struktury komórek budujących trzustkę (wyspy trzustkowe odpowiadające m.in. na wydzielanie insuliny obniżającej stężenie glukozy we krwi), nerki (związane z występowaniem nadciśnienia tętniczego) i serce.
b) Ratowania płodu – przede wszystkim związana z programowaniem zaburzeń gospodarki węglowodanowej – opornością na insulinę i zaburzenia tolerancji glukozy. Redukcja glukozy docierającej do płuc czy mięśni szkieletowych powoduje obwodowy brak wrażliwości komórek na działanie glukozy i insuliny.
c) Dogonienie wzrostu – łączy długotrwały niedobór energii i składników odżywczych z występowaniem późniejszych zmian adaptacyjnych, które mają na celu dostarczenie energii do rozwijającego się mózgu kosztem pozostałych organów. Występuje tutaj powiązanie pomiędzy małą masą urodzeniową a późniejszymi dążeniami organizmu do zrekompensowania braków, w konsekwencji czego ustrój z większą „chęcią” gromadzi zapasową energię w postaci tkanki tłuszczowej.
Jakie zachowania żywieniowe szkodzą rozwijającemu się w Twoim organizmie dziecku?
- niedożywienie oraz nadmierna masa ciała,
- zaburzenia odżywiania (upośledzają płodność, zwiększają ryzyko poronienia, przedwczesnego porodu, zaburzenia wewnątrzmacicznego wzrastania płodu itd.)
- spożywanie alkoholu (zwiększa ryzyko poronienia lub wady funkcjonowania poznawczego),
- niedobór kwasu foliowego (niedostateczna podaż w pokarmach, zaburzenia wchłaniania, choroby wątroby, nadczynność tarczycy czy niedokrwistość).
Żaneta Michalak
Dietetyk
Przeczytaj także: Dieta dla ciężarnej z cukrzycą ciążową – przykłady produktów
