Żywienie kobiet w okresie przedkoncepcyjnym (przed zapłodnieniem)
Autor: Olga Pankiewicz
Jak wiadomo okres ciąży to najważniejszy czas dla przyszłej mamy. Stan w jakim znajduje się organizm matki jest niezwykle istotny dla prawidłowego rozwoju płodu. Aby zapewnić zdrowie swojemu dziecku istotne jest, aby przygotować swój organizm już w okresie przedkoncepcyjnym. Podstawowe zasady jakimi powinna kierować się przyszła mama to: właściwie zbilansowana dieta, unikanie używek i palenia papierosów oraz aktywność fizyczna.
Dieta powinna być zrównoważona i urozmaicona – w codziennym jadłospisie należy uwzględniać wszystkie składniki odżywcze tj. węglowodany, białka, tłuszcze, witaminy i składniki mineralne. Najlepiej by wartości odżywcze czerpać z naturalnych produktów, nisko przetworzonych.
Poza podstawowymi składnikami pokarmowymi bardzo ważne dla prawidłowego rozwoju płodu jest dostarczanie pożywienia bogatego w żelazo, kwas foliowy i jod lub suplementacja tymi składnikami.
Kwas foliowy – jest niezbędny do właściwego rozwoju i funkcjonowania układu nerwowego. Produkty w jakich go znajdziemy to przede wszystkim warzywa zielone – szpinak, brokuły, brukselka, groszek zielony, szparagi, bób, a także soja . Wysępuje również w niektórych owocach, np. bananach, pomarańczach. Bogatym źródłem są również produkty zbożowe – otręby pszenne, chleb pełnoziarnisty, płatki zbożowe, które dostępne są także w wersji wzbogaconej kwasem foliowym. Suplementacja kwasem foliowym w okresie prekoncepnyjnym zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej u noworodka. Zalecana dzienna dawka to 400mg.
Żelazo - także odpowiada za prawidłowy rozwój układu nerwowego, poza tym odpowiednia ilość (wystarczy nawet 2 mg dziennie) zapobiega anemii, której efektem może być niska masa ciała dziecka, anemia u noworodka, a w najgorszym przypadku przedwczesny poród, a nawet poronienie. Najlepsze źródła Fe w pożywieniu to produkty pochodzenia zwierzęcego tj. np. wątroba, polędwica wołowa, ale także produkty pochodzenia roślinnego tj. biała fasola (rośliny strączkowe), płatki owsiane (produkty zbożowe), szpinak, buraki, kasze (gryczana). Trzeba pamiętać, że żelazo to trudno przyswajalny składnik tzn., że z produktów które spożywamy wchłania się w organizmie tylko 10 procent żelaza, dlatego należy dostarczać go 10 razy więcej, aby zapewnić organizmowi właściwe zapotrzebowanie. U kobiet planujących ciążę i w ciąży zalecana norma to 26 mg na dobę. Dla lepszego wchłaniania żelaza niezbędna jest obecność witamin z grupy B (kwas foliowy) oraz witaminy C.
Jod natomiast m.in. zapobiega poronieniom i zaburzeniom rozwoju płodu, pomaga w schorzeniach ginekologicznych, jest odpowiedzialny za rozwój intelektualny – obniża ryzyko kretynizmu, wola i tarczycy, ma wpływ na samopoczucie i stan włosów i paznokci, jest też istotny w utrzymaniu właściwej masy ciała. Źródła jodu z pożywienia to ryby morskie, owoce morza, warzywa, żółtka jaj. Zawartość jodu w tych produktach może być niewystarczająca w codziennej diecie, dlatego zaleca się suplementację w ilości 3-5ml/ dzień.
W kwestii suplementacji należy uważać na spożycie witaminy A – która należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, co ułatwia przedawkowanie. Zbyt duże spożycie może powodować wystąpienie wodogłowia, małogłowia, wad wrodzonych twarzoczaszki i chorób układu krążenia. Zalecane spożycie u kobiet w okresie przed zapłodnieniem to 800 μg, dopiero w czasie ciąży wzrasta do 1250 μg. Bogate w witaminę A są warzywa i owoce w kolorach czerwonym, żółtym i pomarańczowym. Dzienną dawkę tej witaminy dostarczą już dwie marchewki, dlatego nie ma konieczności dodatkowej sumplementacji.
Poza właściwą dietą ważne by ograniczyć spożycie alkoholu i kofeiny. Zalecana ilość to maksymalnie dwie lampki tygodniowo.
Istotne aby właśnie przed ciążą zadbać o właściwą masę ciała. Zbyt niska waga to czynnik ryzyka wystąpienia powikłań w czasie ciąży. Noworodki o niskiej m.c. należą do grupy dzieci w której ryzyko występowania zaburzeń rozwoju jest większe. Natomiast zbyt duża m.c. przyszłej mamy wiąże się z ryzykiem wystąpienia podczas ciąży takich powikłań jak cukrzyca ciążowa, nadciśnienie indukowane ciążą czy stan przedrzucawkowy (nadciśnienie tętnicze), jednocześnie ryzyko zaburzeń rozwojowych również jest wyższe.
Jak widać większość czynników ryzyka można wykluczyć jeszcze w okresie przed koncepcyjnym, jednak zależy to tylko od świadomości przyszłej mamy.
Olga Pankiewicz
Dietetyk
Przeczytaj także: Znaczenie kwasu foliowego w diecie przyszłych matek
