Kapusta biała
Autor: Marzena Gontarz
W swych różnorodnych formach użytkowania – na świeżo, po gotowaniu, kwaszeniu, mrożeniu i suszeniu – kapusta, zarówno głowiasta biała, czerwona jak i włoska, ze względu na znajdujące się w niej składniki, odgrywa ważną rolę dietetyczną i leczniczą. Zdrowotne właściwości kapusty wynikają przede wszystkim z wysokiej zawartości witaminy C. Świeża kapusta zawiera w 100 g ok. 40 mg witaminy C (kiszona ok. 80-90 % tej wartości) 46 mg wapnia i 0,3 mg żelaza. Kapusta ma także niewielką wartość kaloryczną (ok. 30kcal/100 g), co powoduje, że spożywana nawet w dużych ilościach nie powoduje otyłości. Wykorzystuje się to w różnych dietach odchudzających, między innymi w słynnej zupie prezydenckiej, w których głównym składnikiem jest kapusta. Poza tymi zaletami kapusta głowiasta stanowi obfite źródło innych witamin i związków mineralnych, m.in.: prowitaminy A (karoten), witamin z grupy B (B1, B2, B3, B6, B12, E, K), a także będącą podstawową czynną substancją używaną w leczeniu wrzodów żołądka i dwunastnicy witaminę U, stąd właściwości lecznicze soku z kapusty. Na uwagę zasługuje wysoka zawartość soli mineralnych, a zwłaszcza zawartość potasu – 225-285 mg na 100 g części jadalnych. Korzystne dla zdrowia są również kwasy organiczne, zwłaszcza cytrynowy i jabłkowy (w stosunku 1:1) oraz olejki eteryczne z udziałem siarki (stąd charakterystyczne zapach podczas gotowania kapusty). Wśród wartości odżywczych istotna jest przede wszystkim wysoka zawartość białka (1,4 – 1,5%) o bardzo korzystnym dla człowieka składzie aminokwasów oraz węglowodanów.
Ważne znaczenie dla procesu trawienia mają zawarte w kapuście składniki balastowe – głównie lignina, celuloza i pektyny zwane również błonnikiem pokarmowym. Są one prawie nietrawione, ale mają zdecydowanie korzystny wpływ na funkcjonowanie przewodu pokarmowego, gdyż zwiększają wypełnienie jelit i przyspieszają wędrówkę pokarmu przez układ trawienny, co zapobiega szkodliwemu zaleganiu rozłożonych resztek pokarmowych w jelitach i wielu groźnym chorobom przewodu pokarmowego, takim jak: zaparcia, hemoroidy czy nowotwory.
Kapustę znano, uprawiano i ceniono już w starożytności, jej niezwykłe lecznicze właściwości wykorzystywane były przez Rzymian w I w. n.e. uważali ją wówczas za panaceum na wszystkie choroby. Stosowali ją do leczenia chorób płuc, wrzodów, wątroby, stawów, leczenia ran i wszelkich chorób skórnych. Od najdawniejszych czasów była ceniona za swe właściwości lecznicze, przez medycynę ludową, gdzie do dziś wiedzie prym wśród warzyw. Świeżo odcedzony sok z surowej kapusty jest bardzo dobrze znanym lekiem na wrzody żołądka i dwunastnicy, tak dobrym, że dzięki niemu można zapobiec w wielu przypadkach operacji. Świeżym sokiem z kapusty leczy się również zapalenie jelita grubego. Ma również hamować wzrost polipów jelita grubego. W niektórych badaniach wykazywano, że jedzenie kapusty częściej niż raz w tygodniu zmniejsza ryzyko raka jelita grubego o 66%, zaś spożywanie dwóch łyżek gotowanej kapusty dziennie ma zabezpieczyć przed zachorowaniem na raka żołądka. Według niektórych autorów kapusta równoważy także system wegetatywno-nerwowy, wzmacnia i odżywia cały organizm. Zawiera bakterie kwasu mlekowego, które przywracając równowagę kwasowo-zasadową, korzystnie wpływają na florę bakteryjną jelit. Kapusta usuwa też trujące produkty przemiany materii. W medycynie ludowej kapusta słodka i kiszona oraz wywar z niej są znanymi środkami przeciw zaparciom. Kapusta ma również pewne właściwości przeciwbakteryjne i przeciwwirusowe. Z soku z kapusty można przygotować syrop, którego używa się do płukania gardła przy anginie i chorobach układu oddechowego. Kapusta (np. w formie codziennej surówki) jest też doskonałym lekiem przeciwobrzękowym. Kapusta przyspiesza również przemianę estrogenów, uważana jest więc za pomocną w hamowaniu postępu raka sutka. Ponadto leczy alkoholizm i zamroczenia alkoholowe, działając odtruwająco i odwykowo.
Kapusta kiszona, dzięki witaminie C i fitoncydom (potrafią niszczyć nawet groźne wirusy i bakterie, jak gronkowiec złocisty czy prątki gruźlicy), jest nieocenionym środkiem zapobiegającym przeziębieniom. Sok z kiszonej kapusty jest napojem witaminowym i ogólnie wzmacniającym, poprawiającym apetyt i trawienie. Jest bogatszy w witaminę C niż liście. Należy więc unikać płukania kapusty kiszonej, a jeśli już to robimy to wypijmy odlany sok, gdyż zawiera wiele cennych składników, w tym bakterii kwasu mlekowego, które w naturalny sposób dezynfekują przewód pokarmowy i ułatwiają trawienie.
Liście surowej kapusty przykłada się na obolałe miejsca. Okłady ze specjalnie przygotowanych liści świeżej kapusty są skuteczne w przypadkach infekcji, ran, czyraków, ropnych zapaleniach palców, tkanki łącznej, kontuzjach, egzemach, ropnych krostach, wysypkach i krostach u niemowląt oraz oparzeniach. Okłady ze świeżych liści kapusty zaleca się również chorym na bronchit, zapalenia oskrzeli, przy bolesnych menstruacjach i zapaleniu macicy.
mgr inż. Marzena Gontarz
Dietetyk
Przeczytaj także: Bazylia – aromatyczne zioło pełne słońca
