Likopen - właściwości i znaczenie dla zdrowia
Autor: Sabina Grygierek
Likopen jest to pomarańczowo - czerwony barwnik karotenoidowy. W komórkach roślinnych pełni funkcję pomocniczą w procesie fotosyntezy. W organizmach zwierzęcych i człowieka spełnia głównie role przeciwutleniacza.
Źródłem likopenu w pożywienia są głównie pomidory i przetwory pomidorowe (koncentrat pomidorowy, ketchup, soki, zupy i sosy), które wnoszą do przeciętnej racji pokarmowej 95% tego barwnika. Likopen występuje także w owocach egzotycznych, takich jak: arbuz, grejpfrut czerwony, papaja, a także w morelach.
Zawartość likopenu w przetworach pomidorowych jest praktycznie taka sama jak w surowych pomidorach. Wynika to z tego, iż podczas procesów technologicznych straty likopenu są nieznaczne. Nawet obróbka termiczna nie powoduje większych strat. Likopen w trakcie zabiegów technologicznych uwalniany jest z tkanki produktu. Obecność tłuszczu oraz kwasów tłuszczowych, które podczas procesu produkcji zmieniają swoją formę, wpływa korzystnie na wykorzystanie likopenu.
Większość karotenoidów, w tym likopen, mają właściwości przeciwutleniające, które polegają na łatwym reagowaniu z reaktywnymi formami tlenu. Te reaktywne formy tlenu (wolne rodniki) jeśli są w niewystarczającym stopniu neutralizowane, mogą modyfikować fizjologicznie ważne substancje takie jak: DNA, białka, związki lipidowe, będąc przyczyną powstawania wielu schorzeń w organizmie. Do schorzeń tych zalicza się nowotwory, choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby reumatyczne lub związane z wiekiem przebarwienia skóry. Wolne rodniki biorą także udział w starzeniu się organizmu. Podczas badań udowodniono ochronną rolę likopenu podczas utleniania frakcji LDL cholesterolu. Likopen wykazywał także korzystny wpływ w stanach zagrożenia chorobami serca u ludzi, a osoby z wysokim poziomem likopenu we krwi cechowało mniejsze ryzyko wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego. U osób z chorobą wieńcową serca poziom likopenu we krwi był bardzo niski. Udowodniono także, że likopen tłumił syntezę (powstawanie) cholesterolu, a podawanie likopenu osobom badanym związane było z obniżeniem frakcji LDL cholesterolu w osoczu krwi. Po przeprowadzeniu badań udokumentowano ochronną rolę likopenu, jako jednego z najsilniejszych przeciwutleniaczy, w obniżaniu ryzyka zachorowania na raka skóry, raka przewodu pokarmowego, trzustki, pęcherza moczowego, piersi, raka szyjki macicy oraz prostaty. Karotenoidy wpływają na system immunologiczny poprzez zwiększanie liczby komórek obronnych limfocytów. Likopen stymuluje ekspresję genu, który nie pozwala na niekontrolowany wzrost nieprawidłowych komórek, w tym również nowotworowych. Ponad to może spowalniać tempo podziału komórek nowotworowych poprzez tłumienie działania czynników wzrostu.
mgr inż. Sabina Grygierek
Dietetyk
Przeczytaj także: Owoce morza i ryby w czasie ciąży
