Ostropest plamisty – właściwości zdrowotne
Autor: Edyta Kuzara
Ostropest plamisty (Silybum marianum (L.) Gaertner) to roślina podobna wyglądem do ostu, osiągająca wysokość nawet do 2 m. Kwitnie od lipca do sierpnia, a jego purpurowe kwiaty oraz postrzępione liście otoczone są kolcami. Pochodzi z terenów Europy Południowej, Egiptu, Izraela oraz Turcji. W Polsce zdziczałe formy ostropestu można spotkać w opuszczonych ogrodach i nieużytkach. Jest uprawiany, jako surowiec dla przemysłu farmaceutycznego oraz roślina ozdobna.
Częścią rośliny wykorzystywaną w przemyśle są owoce, a także dolne liście. Te ostatnie mogą stanowić składnik sałatek, natomiast łupiny owoców zwierają 2-3% sylimaryny, która wykazuje silne właściwości przeciwutleniające. Sylimaryna jest w rzeczywistości kompleksem flawonolignanów, czyli związków takich jak: sylibina, izosylibina, sylikrystyna, sylidianina oraz taksifolina. W tej mieszaninie najwięcej, bo aż 50% stanowi sylibina. W badaniach wykazano, że jej podanie (w ciągu 24 h od spożycia) osobie, która zjadła muchomora sromotnikowego może zapobiec śmiertelnemu zatruciu tym grzybem. Liście ostropestu charakteryzują się podobnym składem jak owoce.
Ostropest zawiera takie składniki mineralne jak selen i cynk, a jego owoce dostarczają także żelaza. Na rynku składniki obecne w ostropeście występują w postaci suplementów diety. Preparaty te są dostępne zwykle jako tabletki lub kapsułki. Standaryzowane ekstrakty ostropestu plamistego zawierają 70-80 % sylimaryny, a zalecane dzienne pobranie to 100 - 450 mg, w zależności od formy związku jaka występuje w ekstrakcie.
Właściwości prozdrowotne ostropestu plamistego
1. Ochrona wątroby
Aktywne substancje obecne w ostropeście plamistym ochraniają wątrobę przed destrukcyjnym działaniem toksyn i alkoholu. Przeciwzapalne działanie sylimaryny wspomaga regenerację wątroby poprzez stymulowanie podziałów komórkowych i tworzenie nowych komórek. Ostropest plamisty nie tylko hamuje działanie związków przyczyniających się do powstawania marskości lub martwicy wątroby, ale również posiada właściwości antyoksydacyjne, chroniąc ten i inne organy przed niekorzystnym działaniem nadmiernej ilości wolnych rodników.
Ekstrakt ostropestu plamistego stosuje się w dolegliwościach ze strony woreczka żółciowego, gdyż wspomaga jego pracę, pobudzając do produkcji żółci. Ostropest plamisty może być podawany po długotrwałych kuracjach antybiotykowych, nadużywaniu alkoholu, chemioterapii, zatruciu grzybami, w celu zregenerowania uszkodzonych komórek wątroby. Wskazaniem do spożywania preparatów ostropestu są zaburzenia czynności wątroby spowodowane niewłaściwą dietą (stłuszczenie wątroby) oraz cukrzycą, jak również wirusowe zapalenie wątroby typu C, zapalenie dróg żółciowych i woreczka żółciowego. Związki zawarte w ostropeście przyśpieszają rekonwalescencję wątroby po przyjmowaniu chemioterapii oraz stymulują usuwanie toksyn z organizmu.
2. Ochrona mózgu
Wykazano, że substancje zawarte w ostropeście plamistym mogą w korzystny sposób wpływać na funkcjonowanie mózgu. Organ ten podlega procesowi starzenia podobnie jak cały nasz organizm. Komórki nerwowe mózgu są atakowane przez wolne rodniki, które mogą je uszkodzić. Rezultatem ich destrukcyjnego działania są różne symptomy takie jak: zapominanie, trudności z kojarzeniem i zapamiętywaniem. Sylimaryna zawarta w ostropeście plamistym zmniejsza niekorzystny wpływ wolnych rodników na komórki mózgu oraz zapobiega ich degeneracyjnym zmianom.
3. Ochrona skóry
Innym mniej znanym działaniem ostropestu plamistego jest działanie ochronne w stosunku do skóry. Roślina ta zawiera związek sylibinę, która wykazuje silne właściwości antyoksydacyjne. W rezultacie zapobiega tworzeniu się zmian nowotworowych w skórze, które powstają pod wpływem promieniowania UV oraz substancji chemicznych. Ze względu na swoje właściwości, ostropest plamisty jest coraz częściej stosowany, jako składnik kosmetyków.
4. Działanie przeciwnowotworowe
Nie tylko sylibina zawarta w ostropeście plamistym, ale także sylimaryna wykazuje silne właściwości antynowotworowe. Substancja ta pozwala zachować równowagę pomiędzy wytwarzaniem nowych, a obumieraniem starych komórek. Ten ostatni proces jest bardzo istotny w profilaktyce nowotworów, gdyż stare komórki, które nie uległy zniszczeniu, łatwo ulegają mutacjom i przekształceniu w formy złośliwe. Sylimaryna posiada zdolności przeciwzapalne, a zapalenia często są przyczyną wielu chorób. Nie tylko zabezpiecza tkanki przed nowotworem, ale również spowalnia, a nawet hamuje wzrost guzów.
5. Normalizacja glikemii
Na podstawie wyników badań stwierdzono, że sylimaryna obecna w ostropeście plamistym może być pomocna przy leczeniu cukrzycy typu II. Wykazano, że jej podawanie (przez okres min. 4 miesięcy) osobom cierpiącym na tą chorobę znormalizował poziom glukozy w ich krwi, a także zredukował stężenie cholesterolu ogółem i triacylogliceroli.
Uwaga!
U osób nadwrażliwych niepożądanymi objawami stosowania preparatów zawierających ostropest mogą być biegunka oraz zwiększone krwawienie menstruacyjne. Przy przyjmowaniu nadmiernych dawek składników ostropestu mogą się pojawić: osłabienie, nudności, wymioty oraz wzmożona potliwość. W przypadku jednoczesnego stosowania leków należy skonsultować się z lekarzem, w celu wykluczenia interakcji. Nie powinny go przyjmować dzieci oraz kobiety w ciąży. Osoby posiadające alergię na rośliny z rodziny astrowatych, kiwi, karczochy oraz sylimarynę powinny unikać spożywania suplementów i produktów wytwarzanych na bazie ostropestu plamistego, gdyż po ich zjedzeniu mogą pojawić się trudności w oddychaniu, ból w klatce piersiowej lub uczucie ucisku i obrzęk jamy ustnej, warg lub gardła. Należy wówczas szybko zasięgnąć porady lekarskiej.
mgr. inż. Edyta Kuzara
Dietetyk
Przeczytaj także: Pigwa
