Substancje dodatkowe w napojach, na które należy uważać w żywieniu dziecka
Autor: Paulina Wieczorek
W dzisiejszych czasach na wybór produktów spożywczych duży wpływ ma reklama. Niestety, większość z nich jest kolorowa, wręcz bajeczna i leci w czasie, kiedy dzieci spędzają czas przed telewizorami. Kuszące i często mylące jest opakowanie, nie rzadko z ulubionymi postaciami z kreskówek. Niestety, ponieważ najbardziej na jej wpływ podatni są najmłodsi z nas. My sami, zanim nie przeczytamy dokładnie etykiety, błędnie wierzymy w ich zdrowy wpływ na organizm.
W większość popularnych produktów dla dzieci, szczególnie jeżeli chodzi o soki i napoje znajdziemy oprócz dużej ilości cukru, wiele innych szkodliwych dodatków i niestety tylko namiastkę owoców.
Przyjrzyjmy się, ile cukrów znajduje się w popularnych typach napoi oraz na jakie szkodliwe dla zdrowia substancje dodatkowe (barwniki, konserwanty i przeciwutleniacze) należy zwracać uwagę podczas czytania etykiet?
Na początek, wspomnę, że każdy sok powinien mieć naturalnie występujące cukry (fruktoza wchodząca w skład owoców, z których jest wyprodukowany). Istnieje dozwolona ilość cukru, która nie musi być uwzględniana na etykiecie, a ma na celu złagodzenie smaku zbyt kwaśnych owoców. Do wartości 15g/l (czyli ok.3 łyżeczek cukru na litr) sok wtedy jest uznawany jako niesłodzony. Dopiero powyżej tej wartości producent powinien oznaczyć sok jako słodzony. Wyjątek stanowią soki wytwarzane z naprawdę słodkich owoców – gruszek i winogron, do których nie można dodawać cukru.
Jak działa nadmiar cukru w diecie, na pewno po krótce każdy wie: oprócz uszkodzenia zębów, sprzyja rozrostowi chorobotwórczej flory bakteryjnej (osłabienie odporności), sprzyja zaparciom, nadpobudliwości psychoruchowej, a co najważniejsze sprzyja insulinooporności- wahaniom glukozy i insuliny we krwi oraz sprzyja tyciu.
Ile więc cukru znajduje się w niektórych napojach spożywanych przez dzieci? Przypomnijmy, że jedna łyżeczka cukru to 5g i 20 kcal.
Oto zestawienie ilości cukru w przykładowych napojach:
Sok pomarańczowy bez dodatku cukru (1 szklanka) – 4 łyżeczki cukru
Napój typu multiwitamina 330ml(1 butelka)-6 łyżeczek cukru
Owocowy napój gazowany- 10,5 łyżeczek cukru
Woda mineralna 1,5l - 0 łyżeczek
Napoje typu Cola- 7,5 łyżeczek cukru
Napój typu Ice Tea 330 ml- 4,5 łyżeczek cukru
Napój marchewkowo-owocowy 330ml- 7 łyżeczek cukru
Woda mineralna smakowa- 3 łyżeczki cukru
Producenci żywności, idąc ,,na łatwiznę’’,zamiast naturalnego cukru zaczynają, nagminnie używać tańszego zamiennika –mianowicie syropu glukozowo-fruktozowego (HFCS). Faktem jest, iż większość ludzi nie czyta etykiet! Nie jest świadoma tego, że pomimo, sformułowania na etykiecie: ,,bez dodatku cukru„ czy ,,fit’’, to w składzie występuje syrop glukozowo-fruktozowy.
Pozyskiwany jest z kukurydzy, przetworzonej na skrobię kukurydzianą, a później na syrop złożony z glukozy i fruktozy. Udowodniono niekorzystne działanie na zdrowie człowieka. Może prowadzić do insulinoooporności (fruktoza zawarta w syropie, przyczynia się do mniejszej niż w przypadku glukozy ,,odpowiedzi glikemicznej’’ organizmu na podanie cukru, w tym mniejszej produkcji insuliny i leptyny). Wahania insuliny i glukozy niestety, w niedalekiej przyszłości mogą być przyczyną cukrzycy typu II. Syrop również podwyższa poziom cholesterolu LDL (tzw. złego cholesterolu). Najgorzej, że spożywanie produktów spożywczych bogatych w HFCS, skutkuję szybkim tyciem i chroniczną otyłością (fruktoza spożywana nawet w niewielkich ilościach, nastawia organizm na produkcję tkanki tłuszczowej, zwłaszcza gromadzącej się wokół narządów wewnętrznych).
Syrop glukozowo- fruktozowy występuję praktycznie w każdym produkcie spożywczym, nawet dodawany jest do konserw rybnych, wędlin i sałatek. Jeżeli chodzi o najmłodszych, syrop może być też składnikiem żywności specjalnie przeznaczonej dla dzieci. Wchodzi często w skład: mleka zagęszczonego, napoi mlecznych, deserków, napoi gazowanych, mrożonej herbaty, napoi owocowych i soków.
Niektórzy producenci żywności przekraczają dopuszczalne normy, różne substancje dodatkowe pochodzące z różnych źródeł kumulują się. Im bardziej przetworzony produkt, tym większe prawdopodobieństwo występowania w nim substancji dodatkowych.
Na jakie więc jeszcze substancje dodatkowe powinniśmy być wyczuleni przy doborze napoju dla dziecka? Na pewno na przeróżne barwniki, kuszące dzieci niesamowitymi kolorami. Stosowane są w celu zwiększenia atrakcyjności produktu, do wzmacniania istniejącej barwy czy pozyskiwania utraconej.
Oto niekorzystne dla zdrowia barwniki:
Tatrazyna (E 102) - Istnieje podejrzenie działania rakotwórczego i alergizującego.
Żółcień pomarańczowa FCF (E 110)- reakcje alergiczne, bóle brzucha i prawdopodobnie działanie rakotwórcze.
Błękit brylantowy (E 133)– szkodliwe działanie na przewód pokarmowy u osób z jego chorobami.
Kolejne, warte skupienia uwagi są konserwanty. Stosowane są w celu przedłużenia trwałości lub przydatności do spożycia. Zapobiegają psuciu się produktu, ochraniają przed pleśniami i chorobotwórczymi bakteriami, zachowując smak, aromat oraz barwę produktu.
Tutaj, uważajmy na symbole konserwantów:
E210-E219, czyli kwas benzoesowy i jego pochodne – działanie rakotwórcze, podrażniające błonę śluzową żołądka i jelit.
E220-228, siarczyny i ich związki - zaburzenia żołądkowo - jelitowe, nudności i biegunki. Ponadto E220 niszczy witaminy A i z grupy B12.
Przeciwutleniacze (antyoksydanty)
Chemiczne dodatki przeciwdziałające utlenianiu się żywności-np. przeciw jełczeniu się tłuszczu w produkcie oraz wpływające na przedłużenie trwałości produktu.
Należy uważać na symbole:
E338-E341, kwas fosforowy i jego pochodne - zaburzenia trawienne (żołądkowe), zaburzenie przyswajania wapnia. Podkreślę, że występują w napojach gazowanych, typu Coca-cola.
Warto dodać, że w jednym produkcie rzadko kiedy substancje dodatkowe występują pojedynczo. Często jest ich kilka czy nawet kilkanaście. Może prowadzić to do ich wzajemnej reakcji, co może powodować niekorzystny wpływ na zdrowie. Przykładem może być kwas askorbinowy (E300, czyli witamina C), który sam jest substancją nieszkodliwą, a wręcz konieczną dla prawidłowego funkcjonowania organizmu, w połączeniu zaś z benzoesanem potasu (E212) wykazuje działanie rakotwórcze.
Cukier, syrop glukozowo- fruktozowy oraz inne dodatki do żywności, niekorzystnie oddziałują szczególnie na niemowlęta, dzieci, osoby starsze oraz na chorych. Często zachodzą reakcję ze składnikami żywności w czasie procesu technologicznego lub przechowywania, tworząc związki chemiczne stanowiące zagrożenie dla organizmu. Poprzez przyczynianie się do powstawania szkodliwych produktów przemian metabolicznych, stają się w przyszłości przyczyną chorób.
Mam nadzieję, że powyżej opisane w skrócie dodatki do żywności, powinny ułatwić dobór zdrowego dla dziecka soku czy napoju. Co najważniejsze, zmotywują do czytania etykiet wszystkich produktów spożywczych, nie tylko napoi podczas każdych zakupów.
mgr Paulina Wieczorek
Dietetyk
Przeczytaj także: Soki czy owoce - kiedy i które stosować w diecie niemowląt i dzieci?
