Yerba mate
Autor: Paulina Tortyna
W Polsce nieodłącznym elementem spotkań towarzyskich jest picie herbaty czy kawy. W Ameryce Południowej funkcję takiego napoju pełni yerba mate.
Słowo yerba pochodzi z języka hiszpańskiego i oznacza trawę, zioło. Natomiast mate w języku keczua znaczy tykwa. Yerba mate nazywana jest również herbatą paragwajską, misyjną lub jezuitów. Otrzymywana jest z wysuszonych i wyprażonych, pokruszonych liści i łodyżek ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis). Jest to wiecznie zielone drzewo, dorastające do 18m wysokości, o jajowatych liściach, które rośnie w Paragwaju, Urugwaju, północnej Argentynie oraz południowej Brazylii. W krajach tych spożycie yerba mate jest powszechne i wynosi nawet do 1 litra napoju dziennie. W Polsce napój ten nie jest zbyt popularny, aczkolwiek coraz częstsze podróże Polaków oraz otwarcie na nowe kultury, spowodowały znaczny wzrost zainteresowania tym napojem. Również jednym z propagatorów picia yerba mate w Polsce jest podróżnik Wojciech Cejrowski.
Tradycyjnie do parzenia yerba mate służy specjalne naczynie matero (nazywane również calabasa), wykonane najczęściej z owoców tykwy, rzadziej z gliny, drewna lub porcelany. Do matero wsypuje się susz yerby, około 2/3 naczynia, zalewa się wodą o temperaturze 70 do 85˚C. Yerbę pije się przez specjalną rurkę nazywaną bombilla zakończoną sitkiem. Dzięki temu liście i łodyżki yerby nie dostają się do ust. Bombilla jest wykonana najczęściej z różnych rodzajów metalu, z niklowanego, ze stali nierdzewnej, ze srebra, a nawet złota. Susz zalewa się wodą wielokrotnie, nawet 6-7 razy. Napar yerba mate jest koloru zielonobrązowego. Ma cierpki i zarazem aromatyczny smak.
Yerba mate zawiera polifenole, saponiny, witaminy: A, B1, B2, C, E, składniki mineralne: potas, magnez, mangan, wapń i fosfor. W jej skład wchodzi również kofeina zwana w yerbie mateiną oraz inne alkaloidy purynowe: teobromina i teofilina. Dzięki naturalnej, wysokiej zawartości tych substancji napary z yerba mate wykazują działanie pobudzające.
Korzystne właściwości yerba mate:
- działa pobudzająco na organizm
- zwiększa sprawność myślenia
- zmniejsza zmęczenie psychiczne i fizyczne
- rozluźnia
- poprawia pracę nerek – działa moczopędnie
- uśmierza łaknienie, dlatego stanowi doskonałe
uzupełnienie kuracji odchudzających
- obniża poziom „złego” cholesterolu (LDL)
- zwiększa odporność organizmu
- przyspiesza przemianę materii, ułatwia trawienie pokarmów
Ze względu na zawartość kofeiny (500 ml naparu to około 260 mg kofeiny) niektóre osoby powinny ograniczać lub zrezygnować ze spożycie yerba mate. Należą do nich kobiety w ciąży, kobiety karmiące i dzieci. Ze względu na niekorzystne działanie kofeiny na płód, kobietom ciężarnym zaleca się ograniczenie wszystkich produktów zawierających kofeinę do 200‒300 mg dziennie. Kobiety karmiące powinny odstawić yerba mate, albo ograniczyć jej spożycie. Kofeina przenika do mleka matki, przez co dziecko może mieć problemy ze snem, być zbytnio pobudzone. Również dzieci nie powinny spożywania zbyt dużych ilości naparu herbaty paragwajskiej.
Obecnie mamy szeroki wybór yerba mate. Istnieją yerby klasyczne oraz smakowe, z dodatkiem owoców lub innych ziół, np. mięty. Każdy może znaleźć coś dla siebie i spróbować tego pobudzającego i orzeźwiającego napoju, który jest ciekawą alternatywą dla kawy.
mgr inż. Paulina Tortyna
Dietetyk
Przeczytaj także: Niedoceniana kapusta
