Warzywa w diecie dzieci
Autor: Alicja Hojda
Mam pytanie odnośnie karmienia dziecka. Dziecko nie lubi warzyw. Jest problem żeby zjadło zupy jarzynowe, warzywa osobno. W większości je mięso. Nie wiem co mu dawać, żeby zaczął jeść. Pozdrawiam.
Niemowlęta w drugim półroczu życia zazwyczaj chętnie zjadają przeciery z wielu różnych warzyw. Jednak im dziecko starsze, im więcej poznaje nowych smaków, tym trudniej jest je zachęcić do zjedzenia warzywnego dania. Często jest tak, że kilkulatek w którymś momencie odmawia jedzenia wszystkich warzyw, zarówno surowych, gotowanych czy zapiekanych. Zdarza się też tak, że dziecko przez wiele lat wybiera z tej grupy tylko ogórki i rzodkiewkę. Dlaczego tak się dzieje?
Dlaczego dzieci nie chcą jeść warzyw?
Najważniejsza i bardzo prozaiczna przyczyna: warzywa (w większości) nie są słodkie. Mleko mamy jest słodkie, mleko modyfikowane jest dosładzane, potem w ramach rozszerzania diety dziecko dostaje słodkie kaszki i deserki owocowe. W genach mamy zapisane, że słodki smak oznacza produkt jadalny, dobry, nieszkodliwy, dlatego intuicyjnie preferujemy ten smak. O ile niemowlę jest w stanie zaakceptować inny smak jarzynowych zupek, o tyle starsze dziecko staje się coraz bardziej wybredne. Jeśli od początku pozwolimy maluchowi na „wybrzydzanie” i jednocześnie będziemy podawali dosładzane posiłki, to jego nawyki żywieniowe ukształtują się w nieprawidłowy sposób. Da się zauważyć zależność, że warzyw nie lubią zazwyczaj te dzieci, które dostają dużo słodyczy.
Jednocześnie trzeba podkreślić fakt, że upodobania smakowe są indywidualne. Wrażliwość ludzi na konkretne smaki jest zróżnicowana, jedni akceptują wszystko, inni zdecydowanie unikają np. smaku gorzkiego (a właśnie część warzyw zawiera związki goryczkowe). O ile człowiek dorosły jest w stanie sobie racjonalnie przetłumaczyć, że zjedzenie czegoś jest korzystne dla jego zdrowia, o tyle dziecko jest zdane w tej kwestii na dorosłych. Normalne jest to, że malec po prostu nie lubi jednego lub kilku warzyw, bo nie odpowiada mu smak i trzeba to zaakceptować. Ale jeśli nie lubi całej grupy produktów nawet ich wcześniej nie próbując, to znaczy, że gdzieś trzeba szukać przyczyny takiego zachowania (innej niż upodobania smakowe) i postarać się ją wyeliminować.
Niektóre dzieci odczuwają niechęć do próbowania nowości. A to właśnie najczęściej warzywa są nowymi składnikami posiłków. Tutaj zasada jest taka, że zawsze należy podawać nowe warzywo z czymś, co dziecko już zna i lubi. Trzeba być cierpliwym i konsekwentnie proponować mu nowość. Absolutnie nie wolno malucha zmuszać do jedzenia warzyw, stosować kar, gróźb, przekupywać, bo odnosi to tylko odwrotny skutek do zamierzonego.
Często awersja dziecka do warzyw wiąże się z tym, że nie ma ono dobrego przykładu ze strony rodziców. Maluchy uczą się poprzez naśladownictwo, więc nigdy same nie wpadną na pomysł, że trzeba jeść warzywa, jeśli tatuś i mamusia też ich unikają. Dzieci są bardzo spostrzegawcze i wyczulone na najdrobniejsze szczegóły. Jeśli zakodują sobie, że nie lubią marchewki (bo tata też nie zjadł surówki), to często później nie zjedzą niczego, gdzie był nawet najmniejszy jej kawałek. To z kolei sprawia, że dziecko ze swojego menu wykreśla wiele różnych potraw z udziałem marchewki, a w konsekwencji i innych warzyw. To działa na zasadzie efektu domina. Jeśli w porę tego nie przerwiemy, to im dłużej ten stan będzie trwał, tym bardziej nieprawidłowe nawyki się utrwalą. Jeśli rodzice na samym początku zbagatelizują problem, może być tak, że ich dziecko przez 15 następnych lat nie zje surówki do obiadu i warzyw na kanapce, a później do zmiany nawyków zmuszą go problemy zdrowotne.
Dlaczego właściwie dzieci muszą jeść warzywa?
Kładziemy duży nacisk na to, by małe dziecko nauczyło się jeść wszystkie warzywa, gdyż będzie to procentowało w życiu dorosłym. Jeśli maluch nie polubi jarzyn, to w wieku starszym też ich nie będzie jeść, albo będzie mu to przychodziło z trudnością. Warzywa w diecie człowieka są bardzo ważnym elementem. Dostarczają wielu cennych witamin i składników mineralnych, przeciwutleniaczy, a przy tym są niskokaloryczne. Są dobrym źródłem błonnika pokarmowego, który usprawnia pracę jelit. Dieta bogata w warzywa pozwala utrzymać prawidłową masę ciała, zapobiega wielu chorobom, zwłaszcza cywilizacyjnym (takim jak otyłość, zespół metaboliczny, choroby układu krążenia, niektóre nowotwory). Dzieci jedzące codziennie różnorodne warzywa rzadziej cierpią na niedobory np. żelaza i witamin, dzięki czemu rzadziej chorują. Nie da się ułożyć zdrowego jadłospisu, dostarczającego wszystkich niezbędnych składników pokarmowych, bez udziału warzyw.
O tym, jak przekonać niejadka do jarzyn, pisaliśmy już w poprzednich artykułach.
mgr Alicja Hojda
Dietetyk
Przeczytaj także: Witaminy w diecie dziecka
