Sezon na owoce jagodowe – dlaczego warto je jeść ?

Autor: Marta Jung

Lato kojarzymy z pojawiającymi się owocami, które chętnie zrywamy prosto z krzaka lub drzew albo kupujemy na targach. Kochamy orzeźwiający, słodki i kwaskowaty smak truskawek, porzeczek, malin, czy jagód. Nie tylko zajadamy się nimi w surowej postaci, ale także robimy z nich przetwory na zimę, pieczemy ciasta i inne pyszności.

Owoce jagodowe, czyli które? Są to m. in. truskawki, jagody, maliny, winogrona, borówki, porzeczki, agrest, aronia, poziomki, żurawina.

Co sprawia, że owoce jagodowe są zdrowe? Wszystko za sprawą polifenoli, które są wtórnymi metabolitami roślinnymi. Mają one silne właściwości przeciwutleniające, co oznacza, że stabilizują tłuszcze, inaczej mówiąc neutralizują reaktywne formy tlenu (RFT). Nadmiar RFT może przyczyniać się do uszkodzenia błon biologicznych i materiału genetycznego komórki, odgrywając istotną rolę w patologii nowotworów i miażdżycy.

Dużą aktywnością przeciwutleniającą i jednocześnie wysoką koncentracją polifenoli wyróżniają się owoce aronii i borówki czernicy.

Żurawina ma korzystne działanie na układ krążenia, dzięki wysokiemu stężeniu flawonoidów w tych owocach. Dowiedziono też, że spożywanie soku lub ekstraktu z żurawiny spowodowało u pacjentów z cukrzycą typu 2 istotny spadek stężenia glukozy we krwi oraz stężenia całkowitego cholesterolu i jego frakcji LDL (Gryszczyńska i wsp.,2011).

Stopień przetworzenia oraz parametry procesów wpływają na właściwości przeciwutleniające owoców. Proces mrożenia pulpy truskawkowej pozwala na prawie 100% zachowanie początkowej pojemności przeciwutleniającej. W termicznym utrwalaniu pulpy, czy też pasteryzacji kompotów wiśniowych i truskawkowych występuje tylko o około 10% obniżenie pojemności przeciwutleniającej ze względu na stosunkowo dużą termostabilność flawonoidów. Natomiast już podczas suszenia zaobserwowano spadek pojemności do 50%.

Owoce jagodowe to także bogactwo witamin, zwłaszcza witaminy C, składników mineralnych, czy błonnika.

Witamina C przyspiesza proces gojenia się ran i zrastania kości. Jest silnym reduktorem, który przeciwdziała procesowi utleniania wywołanemu przez wolne rodniki. Ma także właściwości bakteriostatyczne, a nawet bakteriobójcze w stosunku do n niektórych drobnoustrojów chorobotwórczych. Ułatwia przyswajanie żelaza oraz wapnia, a także obniża stężenie glukozy we krwi w stanach hiperglikemii oraz obniża poziom cukru we krwi na czczo u chorych na cukrzycę.

Owoce takie jak truskawka, malina, winogrona, czarna porzeczka i czarny bez są źródłem głównie potasu, magnezu, wapnia oraz żelaza – dzięki temu mają działanie odkwaszające. Natomiast w malinie i czarnym bzie odnotowano najwyższą koncentrację cynku (Czech i wsp., 2011). Niedobory cynku mogą prowadzić do obniżenia sprawności układu odpornościowego, zaburzenia wzroku i smaku.

Owoce aronii oraz tarniny (śliwki) charakteryzują się dużą zawartością tanin, którym przypisuje się silne właściwości antymutagenne.

Zaleca się systematyczne spożywanie polifenoli w postaci surowych owoców, ale także i warzyw (np. pomidory, czosnek, jarmuż, brukselka, szpinak, buraki, brokuły) w pięciu porcjach tych produktów w ciągu dnia. Jedna porcja to co najmniej 80 g.

Warto jeść latem świeże, surowe owoce jagodowe. To wyśmienity deser, pełen witamin, związków bioaktywnych i składników mineralnych. Natomiast zimą można zaopatrzyć się w owoce mrożone, które dość dobrze zachowują swoje wartości.

inż. Marta Jung

Specjalista ds. żywienia

Źródła:
- Czech A. i wsp.: „Zawartość wybranych biopierwiastków w owocach i sokach z owoców jagodowych” Problemy Higieny i Epidemiologii 2011, 92(4): 836-839
- Jeszka M. i wsp.: „Związki fenolowe – charakterystyka i znaczenie w technologii żywności” Nauka Przyroda Technologie 2010, tom 4, zeszyt 2
- Witkowska A., Zujko M.: „Aktywność antyoksydacyjna owoców leśnych” Bromatologia i Chemia Toksykologiczna 2009, 3, s. 900-903
- Szajdek A., Borowska J.: „Właściwości przeciwutleniające żywności pochodzenia roślinnego” Żywność. Nauka Technologia. Jakość 2004, 4(41): 5-28
- Gryszczyńska B. i wsp.: „Aktywność przeciwutleniająca wybranych owoców jagodowych” Postępy Fitoterapii 2011, 4, 265-274

Przeczytaj także: Schemat żywienia niemowląt obowiązujący w 2018 roku