Żywienie dzieci po pierwszym roku życia
Autor: Marzena Marut
Dzień dobry, moja córka skończyła właśnie roczek i waży 8 kg. Nasuwa się więc pytanie, czy karmię ją prawidłowo. Nasz jadłospis wygląda następująco: nad ranem dostaje pierś, ok 9.00 wypija 100ml Bebilonu, 11.00- kawałeczek bułki, 14.00- pół słoiczka Hipp warzywno-mięsnego (nie jest w stanie zjeść całego na raz), o 17.00 drugą połowę. Do wieczora zje jeszcze kawałek jabłka/banana lub jogurcik. Na kolacje przygotowuje kaszę lub znów mleko, ale ostatni posiłek nie jest już w całości zjadany. Czy nasz jadłospis jest prawidłowy? Będę bardzo wdzięczna za odpowiedź.
Pozdrawiam, Marta
Jadłospis jest jak najbardziej optymalny. Na śniadanie dzieciom w tym wieku zaleca się spożywanie posiłków mlecznych. Drugie śniadanie natomiast powinno być mało sycące, do bułki można dodać jakiś mały jogurcik, a do picia sok. Na obiad jak optymalnym posiłkiem są zupki warzywno-mięsne, polecam gotowanie samemu na wywarach, można je zabielić mlekiem bądź śmietanką. Podwieczorek to posiłek słodki, dobrym pomysłem jest kawałek owocu, biszkopt, galaretka bądź jogurt. Ostatni posiłek powinien być gotowany, może być to kaszka. Jeśli dziecko nie jest w stanie zjeść całej nie należy karmić na siłę, widocznie taka ilość jest wystarczająca.
Odpowiednia dieta dzieci, które ukończyły pierwszy rok życia ma istotne znaczenie. To właśnie w tym wieku dziecko wyrabia swoje preferencje w zakresie ulubionych potraw, smaku, apetytu. Najważniejsze znaczenie ma jednak fakt, że ewentualne niedobory składników pokarmowych mogą spowolnić rozwój dziecka, co w dłuższej perspektywie, ma znaczący wpływ na ryzyko zachorowań w życiu dorosłym.
Po skończeniu pierwszego roku życia zachodzą liczne zmiany w ciele i psychice dziecka. W okresie poniemowlęcym zmniejsza się zapotrzebowanie energetyczne dziecka. Jeśli niemowlę potrzebowało 95-100 kcal/kg mc./dobę, w 2-3 rż. spada ono do ok. 90 kcal. Zmianie ulega również tempo wzrostu. W czasie od ukończenia pierwszego do trzeciego roku życia dziecko rocznie wzrasta o około 10 cm i zwiększa masę ciała o 2-3 kilogramy. Obniżeniu ulega również udział energii wykorzystywanej na potrzeby wzrostu. W wieku poniemowlęcym tylko 2-3% energii całkowitej dostarczanej organizmowi jest wydatkowana na wzrost, a 50% na potrzeby aktywności fizycznej. Zatem potrzeby żywieniowe dziecka w ogromnym stopniu zależą od jego aktywności fizycznej. Mniej pokarmu potrzebują dzieci spokojniejsze, więcej dzieci bardzo ruchliwe. W wieku tym zmienia się również sposób jedzenia. Dziecko zaczyna być samodzielne, często samo je i decyduje o tym co będzie jadło.
Wiele błędów żywieniowych wynika wówczas ze stylu życia rodziców i zwyczajów żywieniowych. Szybki powrót matki do pracy, nerwowa atmosfera w czasie posiłków, omawianie problemów rodzinnych w ich trakcie, spożywanie posiłków poza domem – to wszystko ma wpływ na żywienie dziecka.
Przede wszystkim jadłospis dziecka po skończeniu 1 rż. powinien być urozmaicony, ale wprowadzanie nowych produktów należy robić stopniowo. Zawsze trzeba kierować się apetytem dziecka i jego aktywnością fizyczną. Jadłospis powinien składać się z 3 do 5 posiłków dziennie. Należy unikać jedzenia między posiłkami oraz spożywania przekąsek typu chipsy, batoniki, cukierki. Należy pamiętać, że nadmierne rozdrabnianie produktów może hamować rozwój psychomotoryczny dziecka i zniechęcać do jedzenia.
Sposób żywienia dzieci powinien zawsze uwzględniać produkty ze wszystkich grup piramidy zdrowia, czyli:
5-6 porcji dziennie produktów zbożowych pełnoziarnistych takich jak: chleb, zboża, ryż, makaron,
3-5 porcji dziennie warzyw,
2-4 porcje dziennie owoców,
2-3 porcje dziennie mleka i przetworów mlecznych,
1-2 porcje dziennie mięsa, drobiu, ryb, ziaren fasoli i jaj,
najmniej w diecie powinno znajdować się tłuszczów, olei oraz słodyczy.
Do trzeciego roku życia nie podajemy dzieciom produktów ciężkostrawnych, takich jak smażone z dużą ilością tłuszczu kotlety w panierce, frytki, placki ziemniaczane i racuchy itp., a także staramy się nie podawać zbyt dużych ilości kapusty i warzyw kapustnych, cebuli, a także warzyw strączkowych. Małe dzieci nie powinny też jadać ciast kremowych i wypieków o dużej ilości tłuszczu. Nie należy zachęcać dzieci do jedzenia produktów wysokoprzetworzonych, zwłaszcza dań typu "fast food". Szkodliwe dla dzieci są również koncentraty spożywcze typu vegeta, zupy instant, gdyż zawierają nadmierne ilości sztucznych dodatków, soli i konserwantów. Przede wszystkim nie należy podawać dzieciom napojów gazowanych, sztucznie barwionych. Znacznie zdrowsze są soczki owocowe i warzywne. Jednak należy pamiętać o odpowiednim wyborze soków, gdyż często zawierają one dość wysoką ilość szkodliwych azotanów. Należy wybierać soki posiadające atest lub akceptację Instytutu Matki i Dziecka.
Podstawowe wskazówki prawidłowego żywienia dzieci:
- Do wieku przedszkolnego dzieciom nie ogranicza się łatwostrawnych tłuszczów (masło, oleje) i cholesterolu, gdyż uczestniczą one w budowie układu nerwowego i innych tkanek organizmu.
- Mleko i jego przetwory - do 2. roku życia (włącznie) dozwolone są produkty pełnotłuste,
- Mięso, wędliny - chudy drób bez skóry: indyk, kurczak; czerwone mięso - raz na tydzień: cielęcina, chuda wieprzowina i wołowina.
- Produkty zbożowe - pieczywo, mąki, kasze, makarony; produkty zbożowe podawane dzieciom powinny być zarówno pełnoziarniste, jak i pochodzić z całkowitego przemiału; wyroby z pełnego ziarna powinny stanowić 50% wszystkich produktów zbożowych uwzględnionych w diecie.
- Nie należy nadmiernie solić lub dosładzać potraw dla dzieci gdyż wykształca to nieprawidłowe nawyki żywieniowe, które w późniejszym okresie mogą sprzyjać nadwadze i nadciśnieniu.
- Bez wyraźnych przeciwwskazań nie należy unikać produktów uważanych za alergizujące, gdyż zbyt monotonna dieta może prowadzić do niedoborów i ograniczać apetyt malucha.
- Nie powinno się przenosić do żywienia małych dzieci zasad żywienia dorosłych, szczególnie ograniczania tłuszczu, cholesterolu, jajek, a także żywienia wyłącznie produktami o dużej zawartości błonnika (razowe pieczywo, grube kasze, otręby, duża ilość surowych warzyw).
- Nadmierne rozdrabnianie produktów, mimo iż przyśpiesza spożycie posiłku, to nie pozwala dziecku nauczyć się gryźć twardszych produktów.
- Nie należy stosować w żywieniu dzieci diet alternatywnych - wegetariańskich, makrobiotycznych i innych o dużych ograniczeniach lub nietypowych zestawieniach produktów, gdyż nieumiejętne ich stosowanie może przyczynić się do powstawania niedoborów oraz zahamować prawidłowy wzrost i rozwój dziecka.
Aby dieta dziecka była w pełni racjonalna, należy dodać jeszcze 4 zasady racjonalnego odżywiania przedstawione przez prof. Bergera (tzw. zasada 4U):
• urozmaicenie – w każdym posiłku powinien być szeroki asortyment produktów spożywczych, a jedzenie powinno być smaczne,
• umiar – każdy posiłek powinien być tak skomponowany, by nie przejadać się – stara zasada mówi, że od stołu powinno się odejść troszkę głodnym, nie należy zmuszać dziecka do jedzenia,
• unikanie – ograniczenie spożycia dużych ilości soli i cukru oraz produktów je zawierających,
• uregulowanie – należy dążyć by posiłki były o tych samych porach i aby ich liczba była stała w ciągu dnia.
Pamiętajmy, że przyzwyczajenia i preferencje żywieniowe z dzieciństwa mają wpływ na nasze zwyczaje związane z żywieniem przez całe życie. Racjonalne żywienie jest ważne w każdym wieku, a szczególnie dla małego dziecka, gdyż ma ono zasadnicze znaczenie dla jego prawidłowego rozwoju zarówno fizycznego jak i psychicznego.
inż. Marzena Marut
Dietetyk
Przeczytaj także: Produkty spożywcze w diecie dziecka po 1 roku życia
